XaPXyH

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Н.Энхбаярын ОХУ-д хийж буй албан бус ажлын айлчлалын нэгэн онцлог үйл явдал нь Тангаргаа өргөөд удаагүй байгаа ОХУ-ын Ерөнхийлөгч Д.А.Медведевтэй хийсэн уулзалт боллоо.

Уулзалтын эхэнд орос хэл, утга зохиолыг Монголд дэлгэрүүлэх, хоёр орны найрамдал хамтын ажиллагааг хөгжүүлэх үйлсэд оруулж хувь нэмрийг нь үнэлэн Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Н.Энхбаярыг А.С.Пушкиний нэрэмжит медалиар шагнасныг ОХУ-ын Ерөнхийлөгч Д.А.Медведев гардуулсан юм.

Шагнал хүртэсний дараа Ерөнхийлөгч Н.Энхбаяр шинээр сонгогдон, үүрэгт ажилдаа ороод байгаа ОХУ-ын Ерөнхийлөгчид амжилт хүсэхийн хамт 5 дугаар сарын 14-ний өдөр болсон Европын Хөлбөмбөгийн Холбооны цомын төлөөх төгсгөлийн тоглолтод Санкт Петрбургийн “Зенит” баг ялалт байгуулан, цом хүртсэнд баяртай байгаагаа хэллээ. Мөн Монгол-Оросын ард түмний харилцаа түүхэн уламжлалтай, халуун дотно болохыг онцлоод ирэх жил болох хоёр орны хамтын их баяр, Халх голын дайнд ялсны 70 жилийг ойг ёслол төгөлдөр тэмдэглэх хэрэгтэй гэв.

ОХУ-ын Ерөнхийлөгч Д.А.Медведев үг хэлэхдээ “орос хэл, оросын утга зохиолыг нэвтэрхий мэддэг Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Танд нэр хүндтэй шагнал гардуулсандаа баяртай байна” гээд хоёр орны нийгэм эдийн засгийн харилцаа эрчимжин, ирэх жил гэхэд худалдааны эргэлт нэг тэрбум долларт хүрнэ гэдэгт итгэж байна гэсэн юм.

Шагнал гардуулах ёслолын дараа хоёр талын уулзалт болсон ба монголын талаас УИХ-ын гишүүн, Гадаад хэргийн сайд С.Оюун, Монгол Улсаас ОХУ-д суугаа Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд Л.Хангай, УИХ-ын гишүүн, Г.Батхүү, Ерөнхийлөгчийн зөвлөх Д. Цогтбаатар нарын албаны хүмүүс байлцлаа.

Уулзалт ярианы эхэнд Ерөнхийлөгч Н.Энхбаяр хоёр орны харилцаа түүхэн уламжлалтай бөгөөд стратегийн түншлэлийн төвшинд хөгжиж байгаад сэтгэл хангалуун байгаа ба дээд хэмжээний айлчлал, хэлэлцээ тогтмолжин идэвхжих нь хамтын ажиллагааны хөгжилд чухал хүчин зүйл болно гэв. Нэн ялангуяа цэрэг, техникийн салбарт нэгэн үе зогсонги байдалд ороод байсан харилцаа дахин сэргэж, Монгол Улсад ОХУ-ын Батлан хамгаалахын сайд айлчилж, манай армид тусламж дэмжлэг үзүүлэх болсныг сайшаан тэмдэглэсэн. Мөн хил орчмын бүс нутгийн нийгэм, эдийн засгийн харилцааг эрчимжүүлэн, Наушки, Хиагтад чөлөөт бүсийг байгуулснаар одоо байгаа 750 сая долларын худалдааны эргэлтийн хэмжээг энэ оны сүүл гэхэд нэг тэрбум долларт хүргэх боломжтой болохыг ярилаа. Түүнчлэн хоёр улс “Монгол төмөр зам” болон “Эрдэнэт” зэрэг хамтарсан үйлдвэрүүдээр дамжуулан, хөрөнгө оруулалтын хэмжээгээ нэмэгдүүлэх, энэ чиглэлийн эрхзүйн орчныг цаг үе, хөгжлийн өнөөгийн төвшинд нийцүүлэн боловсронгуй болгох шаардлага байгааг ярив.

Мөн Ерөнхийлөгч Н.Энхбаяр өөрийн ивээл дор Монгол-Оросын бизнес форумыг зохион байгуулснаа тэмдэглээд уул уурхай, ашигт малтмалын салбарт харилцан ашигтай хөрөнгө оруулалт, хамтын ажиллагааны эрхзүйн орчныг бүрдүүлэх, улаанбуудай, бензин зэрэг бүтээгдэхүүний үнийг оросын дотоодын зах зээлийн хэмжээнд үргэлжлүүлэн барих, эдийн засаг, худалдааны харилцаагаа бүс нутгийн хөгжилтэй уялдуулан хөгжүүлэх, тэр дундаа БНКазУ-тай хамтран дэд бүтцийн салбарт хамтран ажиллахыг уриаллаа.

Мөн Монгол, Орос Улс нь Евразийн орнууд болохын хувьд цаг агаарын өөрчлөлт, дулаарлаас үүдэн гарч байгаа байгаль экологийн тэнцвэрийн алдагдал, усны хомсдол болон гамшгийн эсрэг хамтын бодлого боловсруулж хэрэгжүүлэх цаг болоод байна гэв. Түүнчлэн Ерөнхийлөгч Н.Энхбаяр Халх голын дайнд ялсны 70 жилийн ойг тэмдэглэх үеэр ОХУ-ын Ерөнхийлөгч Д.А.Медведевийг Монгол Улсад айлчлахыг урьсан юм.

Ерөнхийлөгч Д.А.Медведев ОХУ-ын гадаад бодлогод Монгол Улс чухал байр суурьтай байдгийг онцлоод энэхүү уламжлалыг бүхий л хүрээнд үргэлжлүүлнэ гэв. Мөн хоёр талын эдийн засаг, худалдааны харилцаа боломжийн төвшинд хөгжиж байгааг яриад, дэлхий дахинаа хүнсний хомсдол болж байгаа энэ үед мал аж ахуйн бүтээгдэхүүн нийлүүлэх эрэлт, боломж байгааг тэмдэглэв. Түүнчлэн цэрэг техникийн хамтын ажиллагаа эрчимжин, дээд хэмжээний уулзалт яриа сэргэсэн нь чухал гээд хоёр улсын хамтарсан үйлдвэрүүдэд хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлэх саналыг дэмжлээ. Нэн ялангуяа хөрөнгө оруулалтын бодлого, эрхзүйн орчныг хоёр талд ашигтай, цаг үедээ нийцүүлэн боловсронгуй болгон, нэг мөр шийдэх цаг болсныг онцлон яриад маргаан мэтгэлцээн бус бодит үр дүн аль аль талд чухал байгааг тэмдэглэсэн юм.

Ерөнхийлөгч Д.А.Медведев хөрөнгө оруулалтын хамтын ажиллагааг хөгжүүлэх туршлага, боломж бидэнд хангалттай байна гээд усны хомсдол, байгаль экологийн тэнцвэрийн алдагдлын эсрэг хамтран ажиллах, энэ чиглэлээр бүс нутгийн Дээд хэмжээний уулзалт зохион байгуулахыг дэмжихээ илэрхийлэв. Мөн ОХУ-ын Ерөнхийлөгч, Халх голын ялалтын 70 жилийн ойг хамтран тэмдэглэх, Монгол Улсад айлчлах саналыг дэмжлээ.

Уулзалтын төгсгөлд Ерөнхийлөгч Н.Энхбаяр дээд хэмжээний айлчлал нь харилцаа хамтын ажиллагааг эрчимжүүлэх чухал хүчин зүйл болдогийг дурдаад ОХУ-ын 2020 он хүртэлх урт хугацааны хөгжлийн хөтөлбөрийн хөдөө аж ахуйн чиглэлд хоёр талын хамтын ажиллагааг тусгахыг хүслээ. Мөн ОХУ-ын Ерөнхий сайд В.В.Путинд ажлын амжилт хүсч байгаагаа илэрхийлээд мэндчилгээ дэвшүүлсэн юм.

Бид бүхний жил бүр тэсэн ядан хүлээдэг, адреналинаа ялгаруулан байж үздэг Eurovision гэж Европын дууны уралдааны наадам байдгыг сонирхогчид андахгүй. Энэхүү уралдаан маань энэ 5 сарын 24 нд эхлэх гэж байгаа бөгөөд миний байнга дэмждэг Орос гүрэн маань энэ удаад Дима Билан дахин believe дуугаар нь оролцуулахаар болжээ. Дима түрүү жил never let you go дуугаараа оролцож санасан амжилтандаа хүрч чадаагүй, энэ жил 1-р байр эзлэж Eurovision 2009 song contest уралдааныг эх орондоо авчирна гэдэгт итгэж байна. Ингээд Дима-ын намтарыг Eurovision song contest-ын албан ёсны сайтан дээр байгаагаар нь хүргэе.

Biography

With his unique talent and exceptional abilities, vocal sensation Dima Bilan attracted the world’s attention in May 2006 when he represented Russia in the Eurovision Song Contest 2006 in Athens.

Dima was the hunk who took the honorable second place, conceding only to Finland, with a remarkable stage performance of his songNever Let You Go. After that, the Forbes magazine couldn’t but settle Bilan on the top of the rating of most popular Russian celebrities. Since launching his first single in Russia in 2003. Dima Bilan emerged in less than three years to one of the most popular and widely acclaimed talents from Russia, being recognized with the most prestigious accolades in the industry.

Dima Bilan got classical scholarship at the famous Gnesin Academy of Music. Being a student, he got acquainted with top Russian manager in show-business, the late Yuriy Aizenshpis, who became Dima’s manager and added a lot to Dima’s successful career in Russia. In 2003 Dima graduated from Gnesin Academy and received his diploma from the hands of the highly respected Russian artist losif Kobzon, and having decided to obtain even more vocal skills, Dima became the student of GITIS (The State Institute of Theatrical Art).

One of the first steps in Bilan's career was his participation in the Jurmala contest, the most important music contest in Eastern Europe. Dima came in at number 4 in this contest and the whole country loved his performances there! Dima Bilan released three platinum albums: Ia Nochnoy Hooligan (The Night Hooligan, 2003), Na Beregu Neba (Between the Sky and Heaven, 2004), on which Dima collaborated with world-famous songwriter Diane Warren, who penned Celine Dion's My Heart Will Go Оn, Tony Braxton's Unbreak My Heart and Aerosmith’s I Don't Want To Miss A Thing, and Vremya-Reka (Time Is a River, 2006), which sold over 2,000,000 copies in Russia and in the CIS countries. Dima's Eurovision Song Contest hit single Never Let You Go catapulted Dima to superstar status and placed him on top or all Russian radio and TV-charts in May 2006.

In September 2005 Dima received two big awards at MTV Russia Music Awards for 'Best Performer' and 'Artist Оf Тhe Year'. The same year Bilan went to Lisbon to represent Russia at the MTV Europe Music Awards. In July 2006 Dima Bilan was one of the four artists who took part in the biggest musical event in Russia of 2006 - The Red Summer - on the Red Square in Moscow, where he performed on stage with Shakira, The Black Eyed Peas and t.A.T.u. In September 2006, for the second year in a row, Dima Bilan won the 'Artist of the Year' and 'Song of the Year' trophies at the MTV Russia Music Awards.

In February-March 2007 Dima Bilan recorded his first international album in English in Los Angeles and in Philadelphia in collaboration with producer Timbaland and his production team: Danjahandz, Jim Beanz and Ryan Tedder. One of the new tracks will be a duet with one of Timbaland's most successful artists: Nelly Furtado! The new album is due to be released in 2008, and the first single from it was the Jim Beanz-penned song Number 1 Fan, with a video which was shot in London by famous British director Trudy Bellinger (who made videos for e.g. Girls Aloud, Sugababes and Sophie Ellis Bextor). According to Russian and Eastern Europe radio airplay chart TopHit.ru, Number 1 Fan topped the charts for 8 weeks. On October 4th, 2007 Dima Bilan premiered his second single from the upcoming album, Amnesia, at the MTV Russia Music Awards 2007. During this show, Dima won three most prestigious awards for 'Best Performer', 'Best Song' and – for the third time in three years - 'Best Artist'.Dima’s first international album in English will be released in the United States later this year, and its Spanish version will be released in Latin America in 2008 as well. Currently, Dima Bilan is recording it with top Latin music market producer and songwriter Rudy Perez, world-famous for his work with Julio Iglesias, Christina Aguilera and Beyonce.

Улсын нэгдсэн тєсєв
Нэгдсэн тєсвийн нийт орлого, тусламжийн дvн 2008 оны эхний 4 сарын байдлаар 684.6 тэрбум тєгрєг, нийт зарлага ба эргэж тєлєгдєх цэвэр зээл 635.8 тэрбум тєгрєг болж, нийт тэнцэл 48.7 тэрбум тєгрєгийн ашигтай гарсан боловч ємнєх оны мєн vеийнхээс 16.8 тэрбум тєгрєгєєр буурчээ. Тєсвийн урсгал орлого 680.5 тэрбум тєгрєг, урсгал зардал 541.6 тэрбум тєгрєг болж, урсгал тэнцэл 138.9 тэрбум тєгрєгийн ашигтай гарч, ємнєх оны мєн vеийнхээс 25.6 тэрбум тєгрєгєєр єсчээ.

Татварын нийт орлого ємнєх оны мєн vеийнхээс 77.8 хувь, vvнээс зарим бvтээгдэхvvний vнийн єсєлтийн албан татвар 2.6 дахин, гадаад худалдааны татварын орлого 78.4 хувь, онцгой албан татвар 57.8 хувь, нэмэгдсэн єртгийн албан татвар 68.5 хувиар тус тус єссєн байна.

Татварын бус орлого 87.2 тэрбум тєгрєгт хvрч, ємнєх оны мєн vеийнхээс 25.8 хувиар буурчээ. Улсын нэгдсэн тєсвийн нийт зарлага, эргэж тєлєгдєх цэвэр зээлийн дvнд урсгал зардал 85.2 хувь, хєрєнгийн зардал 9.0 хувь, эргэж тєлєгдєх цэвэр зээл 5.8 хувийг эзэлж байгаа нь ємнєх оны мєн vеийнхээс урсгал зардлын эзлэх хувийн жин 2.2 пунктээр буурч, хєрєнгийн зардлын эзлэх хувийн жин 1.8 пункт, эргэж тєлєгдєх цэвэр зээлийн хувийн жин 0.4 пунктээр тус тус єслєє. Хєрєнгийн санхvvжилтэд 2008 оны эхний 4 сард 57.1 тэрбум тєгрєг зарцуулсан нь ємнєх оны мєн vетэй харцуулахад 2.0 дахин буюу 29.2 тэрбум тєгрєгєєр нэмэгдсэн боловч, тєлєвлєсєн хэмжээнээс 73.2 хувь буюу 156.3 тэрбум тєгрєгєєр дутуу санхvvжигджээ.

Мєнгє, зээл, vнэт цаасны зах зээл
Mонгол банкны мэдээгээр мєнгєний нийлvvлэлт (M2) 2008 оны 4 дvгээр сарын эцэст 2 466.2 тэрбум тєгрєгт хvрсэн нь ємнєх сарынхаас 0.5 хувь буюу 11.2 тэрбум тєгрєгєєр, ємнєх оны мєн vетэй харьцуулахад 30.9 хувь буюу 582.6 тэрбум тєгрєгєєр тус тус єссєн байна. Гvйлгээнд байгаа бэлэн мєнгє 2008 оны 4 дvгээр сарын эцэст 344.1 тэрбум тєгрєгт хvрсэн нь ємнєх сарынхаас 4.8 хувь буюу 15.6 тэрбум тєгрєгєєр, ємнєх оны мєн vетэй харьцуулахад 10.1 хувь буюу 31.7 тэрбум тєгрєгєєр нэмэгдлээ. Иргэд, байгууллагын тєгрєгийн хугацаат хадгаламж ємнєх сарынхаас 5.1 хувь буюу 58.4 тэрбум тєгрєгєєр буурсан бол ємнєх оны мєн vетэй харьцуулахад 27.5 хувь буюу 235.4 тэрбум тєгрєгєєр нэмэгдэж 1090.9 тэрбум тєгрєгт хvрэв. Гадаад валютын хадгаламж 430.5 тэрбум тєгрєгт хvрсэн нь ємнєх сарынхаас 1.9 хувь буюу 8.2 тэрбум тєгрєгєєр, ємнєх оны мєн vетэй харьцуулахад 42.0 хувь буюу 127.3 тэрбум тєгрєгєєр илvv байна.

Монгол банкны мэдээгээр аж ахуйн нэгж, байгууллага, иргэдэд олгосон нийт зээлийн єрийн vлдэгдэл ємнєх оны мєн vетэй харьцуулахад 64.9 хувиар єсч, 2 436.5 тэрбум тєгрєгт хvрсэн байна. Иргэдийн хэвийн зээлийн єрийн vлдэгдэл 81.3 хувиар єссєн бол хувийн секторт 64.5 хувь, бусад екторынх 23.3 хувь, санхvvгийн бусад байгууллагынх 3.6 дахин єсч, улсын секторынх 39.2 хувиар уурчээ. Харин хугацаа хэтэрсэн зээлийн єрийн vлдэгдэл 23.7 хувь, чанаргvй зээлийн єрийн лдэгдэл 1.0 хувь єсєв. Банкны системийн хэмжээгээр чанаргvй зээл 67.1 тэрбум тєгрєгт хvрч, нийт зээлийн рийн vлдэгдлийн 2.8 хувийг эзэлж байгаа нь ємнєх оны мєн vеийнхээс 1.3 пунктээр буурсан байна. Тєгрєгийн ам. доллартай харьцах нэрлэсэн ханш 2008 оны 4 дvгээр сарын эцэст 1164.94 тєгрєг болж 2007 оны мєн vетэй харьцуулахад 0.01 хувь чангарав.

Харин тєгрєгийн евротой харьцах нэрлэсэн ханш 1811.95 тєгрєгт хvрсэн нь 2007 оны мєн vетэй харьцуулахад 14.4 хувь, тєгрєгийн юаньтай харьцах нэрлэсэн ханш 166.71 тєгрєг болж 10.4 хувь суларсан байна. Хєрєнгийн биржид vнэт цаасны арилжаа 2008 оны 4 дvгээр сард нийт 22 удаа явагдаж, 3.4 сая ширхэг vнэт цаас арилжигдаж, 3.7 тэрбум тєгрєгийн гvйлгээ хийгдэв. Арилжигдсан vнэт цаасны тоо 2008 оны 3 дугаар сартай харьцуулбал42.4 хувь, гvйлгээний хэмжээ нь 2.2 хувиар буурсан байна. Ємнєх оны мєн vетэй харьцуулахад арилжигдсан vнэт цаасны тоо 2.7 дахин, гvйлгээний хэмжээ 3.0 дахин буурав.

ТОП-20 дундаж индекс 2008 оны 4 дvгээр сард 12445.8 болж, ємнєх сарынхаас 223.2 нэгжээр буурчээ.
Хєрєнгийн зах зээл дээр vйл ажиллагаа явуулж байгаа хувьцаат компаний нийт vнэт цаасны зах зээлийн vнэлгээ 2008 оны 4 дvгээр сард 842.3 тэрбум тєгрєгт хvрч, ємнєх сарынхаас 5.4 хувиар буюу 47.6 тэрбум тєгрєгєєр буурсан байна...

Хэрэглээний vнийн индекс
Хэрэглээний бараа, vйлчилгээний vнэ улсын дvнгээр 2008 оны 4 дvгээр сард ємнєх сартай харьцуулахад 5.1 хувь єсчээ. Энэ єсєлтєд хvнсний барааны бvлгийн vнийн дvн ємнєх сартай харьцуулахад 11.1 хувь нэмэгдсэн нь голлон нєлєєлжээ. Харин боловсролын vйлчилгээний бvлгийн дvнгээр vнэ тогтвортой, холбооны хэрэгсэл, шуудангийн vйлчилгээний бvлгийнх 0.4 хувь буурсан бєгєєд тэдгээрээс бусад бvлгийн vнэ дvнгээрээ 0.4-5.6 хувь єссєн байна. Хэрэглээний бараа, vйлчилгээний vнэ улсын дvнгээр 2007 оны жилийн эцсийнхээс 13.8 хувь єссєн байна. Энэ єсєлтєд хvнсний барааны бvлгийн vнэ 29.3 хувь, эм, тариа, эмнэлгийн vйлчилгээнийх 10.1 хувь, согтууруулах ундаа, тамхиных 7.7 хувь, тээврийн бvлгийнх 4.7 хувь, хувцас, бєс бараа, гутлынх 3.4 хувь нэмэгдсэн нь голлон нєлєєлжээ. Хэрэглээний бараа, vйлчилгээний vнэ 2008 оны 4 дvгээр сард ємнєх сартай харьцуулахад бvх аймаг болон нийслэлд 2.3-9.2 хувиар єслєє.

Гадаад худалдаа
Гадаад худалдааны нийт бараа эргэлт 2008 оны эхний 4 сарын байдлаар 1 722.9 сая ам.доллар, vvнээс экспорт 771.2 сая, импорт 951.7 сая ам.доллар болж, гадаад худалдааны тэнцэл 180.5 сая ам.долларын алдагдалтай гарлаа. Нийт бараа эргэлт ємнєх оны мєн vеийнхээс 69.6 хувь, экспорт 53.2 хувь, импорт 85.8 хувиар тус тус єслєє. Ємнєх оны мєн vетэй харьцуулахад экспортын дvнд єндєр хувийн жин эзэлдэг эрдэс бvтээгдэхvvн 167.6 сая ам.доллараар, vнэт ба хагас vнэт чулуу, металл гоёлын зvйлс 109.0 саяам.доллараар нэмэгдэж, харин тvvхий болон боловсруулсан арьс, шир, ангийн vс, эдгээрээр хийсэн эдлэл 3.5 сая ам.доллараар, vндсэн тємєрлєг болон тvvгээр хийсэн бvтээгдэхvvн 3.3 сая ам.доллараар, нэхмэл болон нэхмэл бvтээгдэхvvн 3.0 сая ам.доллараар, мал амьтад, тэдгээрээс гаралтай бvтээгдэхvvн 1.1 сая ам.доллараар буурчээ.

Зэсийн баяжмалын экспортын биет хэмжээ ємнєх оны мєн vеийнхээс 2.7 хувь, vнийн дvн нь 41.4 хувиар єссєн байна. Нэг тонн зэсийн баяжмалын vнэ ємнєх оны эхний 4 сарын дунджаар 1 054.3 ам.доллар байсан бол 2008 оны эхний 4 сарын дунджаар 1 452.2 ам.доллар болж,37.7 хувиар єсєв. Импортын дvнд єндєр хувийн жин эзэлдэг эрдэс бvтээгдэхvvний импорт 115.8 сая ам.доллараар, авто, агаар, усан замын тээврийн хэрэгсэл, тэдгээрийн эд ангийн импорт 91.3 сая ам.доллараар, машин, механик тєхєєрємж, цахилгаан хэрэгсэл, дуу хураагч, зурагт, тэдгээрийн сэлбэг, эд ангийн импорт 48.0 сая ам.доллараар, vндсэн тємєрлєг тvvгээр хийсэн бvтээгдэхvvн 38.5 сая ам. доллараар, хvнсний бэлэн бvтээгдэхvvн 20.0 сая ам.доллараар, ургамлын гаралтай бvтээгдэхvvний импорт 14.6 сая ам.доллараар, хими, химийн vйлдвэрийн бvтээгдэхvvн 12.7 сая ам доллараар єсч, харин нэхмэл болон нэхмэл бvтээгдэхvvний импорт 2.1 сая ам доллараар буурав.

Ємнєх оны мєн vеийнхээс автобензиний импортын биет хэмжээ 22.6 мянган тонноор, vнийн дvн нь 42.2 сая ам.доллараар, хєнгєн тэрэгний импортын биет хэмжээ 6.7 мянган ширхэг, vнийн дvн нь 35.5 сая ам.доллараар, гурилын импортын биет хэмжээ 22.5 мянган тонн, vнийн дvн нь 15.9 сая ам.доллараар нэмэгдэж, харин цахилгаан эрчим хvчний импортын биет хэмжээ 41.3 сая квт.цаг, vнийн дvн нь 105.5 мянган ам. Доллараар буурчээ.

Аж vйлдвэр
Аж vйлдвэрийн нийт бvтээгдэхvvний vйлдвэрлэл 2008 оны эхний 4 сарын байдлаар 2005 оны зэрэгцvvлэх vнээр 507.2 тэрбум тєгрєг болж, ємнєх оны мєн vеийнхээс 4.4 хувь буюу 21.4 тэрбум тєгрєгєєр єссєн байна.
Ємнєх оны мєн vетэй харьцуулахад ус ариутгал, усан хангамж, мод, модон эдлэл vйлдвэрлэл, цахилгаан, дулаан, уур vйлдвэрлэл, нvvрс олборлолт, хvнсний бvтээгдэхvvн, ундаа vйлдвэрлэл, мебель тавилга vйлдвэрлэл, боловсруулах салбарын бусад бvтээгдэхvvн vйлдвэрлэл, бусад ашигт малтмал олборлолт, нийтлэх, хэвлэх, дуу бичлэг хийх ажиллагаа, тємрийн vйлдвэрлэл, тємєрлєг ус эрдэс бодисоор хийсэн эдлэл vйлдвэрлэл, резин болон хуванцар бvтээгдэхvvний vйлдвэрлэл, газрын тос, шатдаг хий олборлолт, цахилгаан машин хэрэгсэл vйлдвэрлэл, химийн бvтээгдэхvvн vйлдвэрлэл, бичиг хэргийн болон тооцоолох техник vйлдвэрлэл, тамхи vйлдвэрлэл, кокс, шингэн болон цацраг идэвхт тvлш vйлдвэрлэл зэрэг салбарын vйлдвэрлэл 3.9 хувиас 7.3 дахин єсч, харин эмнэлгийн багаж хэрэгсэл, нарийн хэмжvvр, хараа зvйн хэрэгсэл, цаг vйлдвэрлэл, металлын хvдэр олборлолт, арьс, шир боловсруулах, ширэн эдлэл, гутал vйлдвэрлэл, нэхмэлийн vйлдвэрлэл, хувцас vйлдвэрлэл, vслэг арьс боловсруулалт, цаас, цаасан бvтээгдэхvvн vйлдвэрлэл, машин тоног тєхєєрємжєєс бусад тємєр эдлэл vйлдвэрлэл зэрэг салбарын vйлдвэрлэлт 4.2-53.6 хувь буурсан байна.

Аж vйлдвэрийн мэдээнд хамрагдсан гол нэрийн бvтээгдэхvvнийг ємнєх оны мєн vетэй харьцуулбал 55.6 хувийнх нь vйлдвэрлэл єсч, 44.4 хувийнх нь vйлдвэрлэл буурсан байна. Аж vйлдвэрийн гол нэр тєрлийн бvтээгдэхvvнээс цахилгаан, нvvрс, тvгээсэн цэвэр ус, газрын тос, хайлуур жоншны баяжмал, цайрын баяжмал, малын мах, хиамны зvйл, тараг, малын тэжээл, талх, нарийн боов, чихэр, гоймон, архи, пиво, цэвэр ус, жvvс, тамхи, хивс, шахмал эм, тарилгын эм, цемент, шохой, шавардлагын зуурмаг, тємєр бетон эдлэл, бетон дэр, металл бэлдэц, металл цувимал зэрэг бvтээгдэхvvний vйлдвэрлэл биет хэмжээгээр єсч; харин 35 хувийн агуулгад шилжvvлсэн зэсийн баяжмал, 47 хувийн агуулгад шилжvvлсэн молибдений баяжмал, алт, гурил, жигнэмэг, спирт, дарс, єлєн гэдэс, катодын зэс, цул бетон, ган тємєр хийц, нэг удаагийн тариур, лаа зэрэг бvтээгдэхvvний vйлдвэрлэл биет хэмжээгээр буурсан байна. Аж vйлдвэрийн салбарын дvнгээр 2008 оны эхний 4 сарын байдлаар 868.3 тэрбум тєгрєгийн (оны vнээр) бvтээгдэхvvнийг дотоод, гадаадын зах зээлд борлуулав.

Тээвэр
Тємєр замаар 2008 оны эхний 4 сард 5.0 сая тонн ачаа, давхардсан тоогоор 1.4 сая зорчигч тээвэрлэсэн нь ноднингийн мєн vеийнхээс тээсэн ачаа 3.7 хувь буюу 178.5 мянган тонноор єсч, зорчигчдын тоо 2.3 хувь буюу 32.5 мянган хvнээр буурчээ. Харин 2008 оны 4 дvгээр сард ємнєх сартай харьцуулахад тємєр замаар тээсэн зорчигч 3.2 хувь буюу 11.0 мянган хvнээр нэмэгдэн, тээсэн ачаа 3.2 хувь буюу 40.5 мянган тонноор буурсан байна.

Агаарын тээврээр 2008 оны эхний 4 сард 584.4 тонн ачаа, давхардсан тоогоор 99.7 мянган зорчигч тээвэрлэсэн нь ноднингийн мєн vетэй харьцуулахад тээсэн ачаа 11.1 хувь буюу 58.2 тонноор, зорчигчдын тоо 5.3 хувь буюу 5.0 мянган хvнээр єслєє. Тємєр зам болон агаарын тээврийн салбарын нийт орлого 2008 оны эхний 4 сард 88.3 тэрбум тєгрєгт хvрч, ноднингийн мєн vеийнхээс 21.1 хувь буюу 15.4 тэрбум тєгрєгєєр нэмэгдсэн байна.

Ажилгvйчvvд
Аймаг, нийслэлийн хєдєлмєр, халамжийн vйлчилгээний хэлтэс (ХХVХ)-т бvртгэлтэй ажилгvйчvvдийн тоо 2008 оны 4 дvгээр сарын эцсийн байдлаар 31.9 мянга болж, ємнєх оны мєн vеийнхээс 5.8 хувь буюу 2.0 мян.хvнээр буурсан байна. Улсын хэмжээгээр 18.0 мянган эмэгтэй ажилгvй гэж бvртгvvлсэн нь нийт бvртгэлтэй ажилгvйчvvдийн 56.5 хувийг эзэлж байна. Бvртгэлтэй ажилгvйчvvдээс 2008 оны эхний 4 сарын байдлаар 10.0 мян.хvн ажилд орсны 19.0 хувь нь тєрийн ємчит vйлдвэрийн газар, тєсєвт байгууллагад, 81.0 хувь нь компани, хоршоо, бусад байгууллагад ажилд оржээ.

Эрvvл мэнд
Тєрсєн хvvхдийн тоо 2008 оны эхний 4 сарын байдлаар 20.2 мянга болж, ємнєх оны мєн vеийнхээс 24.7 хувь буюу 4.0 мянган хvvхдээр, амаржсан эх 20.1 мянга болж, 24.6 хувь буюу 4.0 мянган эхээр нэмэгджээ. Нэг хvртэлх насандаа 440 хvvхэд эндэж, ємнєх оны мєн vетэй харьцуулахад 33.3 хувь буюу 110 хvvхдээр нэмэгдэж, 1-5 хvртэлх насандаа 84 хvvхэд эндэж, ємнєх оны мєн vетэй харьцуулахад ижил тvвшинд байна. Эхийн эндэгдэл 7 болсон нь ємнєх оны мєн vеийнхээс 63.2 хувь буюу 12 эхээр буурчээ.
2008 оны эхний 4 сард 1000 амьд тєрєлтєд ногдох нялхсын эндэгдэл 22 болж ємнєх оны мєн vеийнхээс 2 пунктээр єсч, харин 1000 амьд тєрєлтєд ногдох тав хvртэлх насны хvvхдийн эндэгдэл ємнєх оны мєн vеийнхтэй харьцуулахад ижил тvвшинд байна. Нялхсын эндэгдэл /1000 амьд тєрєлтєд ногдох/ Євєрхангай, Архангай, Дорноговь, Хэнтий, Говьсvмбэр, Увс, Сvхбаатар, Хєвсгєл, Баянхонгор аймагт улсын дунджаас дээгvvр байна.

Халдварт євчнєєр євчлєгчдийн тоо 12.8 мянга болсон нь ємнєх оны мєн vеийнхээс 11.8 хувь буюу 1.7 мянган хvнээр буурав. Вируст гепатитаар євчлєгчдийн тоо ємнєх оны мєн vеийнхээс 2.1 дахин, гонококкт халдвараар євчлєгчдийн тоо 12.3 хувь, тэмбvvгээр євчлєгчдийн тоо 8.6 хувь, салхин цэцгээр євчлєгчдийн тоо 5.9 хувь, трихомониазаар євчлєгчдийн тоо 5.1 хувиар єсч, харин цусан суулгаар євчлєгчдийн тоо 5.6 хувь, сvрьеэгээр євчлєгчдийн тоо 7.9 хувиар буурчээ. Вируст гепатит євчний дэгдэлт хvн амын дунд ялангуяа цэцэрлэг, сургуулийн насны хvvхдvvдийн дунд илvv эрчтэй тархсан байна. Нийт вируст гепатитаар євчлєгчдийн 91.6 хувь нь А хэлбэрийн вируст гепатитаар євчилсєн нь иргэдийн нийгмийн эрvvл ахуй, ариун цэврийн шаардлагыг хангаж чадахгvй байгаатай холбоотой гэсэн дvгнэлтийг мэргэжлийн байгууллагууд хийж байна. Улсын хэмжээнд 2008 оны эхний 4 сарын байдлаар нийт 5.1 мянган хvн нас барсанаас 26.7 хувь буюу 1374 нь эмнэлэгт нас баржээ. Ємнєх оны мєн vетэй харьцуулахад нийт нас барсан хvний тоо 6.9 хувиар єсчээ.

Эмнэлэгт нийт 228.7 мянган хvн хэвтэж эмчлvvлэв. Хувийн эмнэлгvvд 2008 оны эхний 4 сард 287.6 мянган хvнд vйлчилж, 2.2 тэрбум тєгрєгийн тєлбєртэй vйлчилгээ vзvvлжээ. Ємнєх оны мєн vетэй харьцуулахад хувийн эмнэлгээр vйлчлvvлсэн хvний тоо 1.4 хувиар буурч, vйлчилгээний тєлбєрийн хэмжээ 10.6 хувиар нэмэгджээ.

Гэмт хэрэг
2008 оны эхний 4 сард бvртгэгдсэн гэмт хэрэг 6.8 мянга болж ємнєх оны мєн vеийнхээс 5.7 хувь буюу 411 хэргээр буурчээ. Гэмт хэргийн гаралт 2007 онтой харьцуулахад Хэнтий, Говьсvмбэр, Баянхонгор, Баян-Єлгий, Орхон, Ємнєговь, Увс, Тєв, Хєвсгєл, Дорнод, Дорноговь, Дундговь, Сvхбаатар, Євєрхангай, Говь-Алтай аймагт 1.2-45.2 хувиар буурч, харин бусад аймаг, нийслэлд 0.9-19.5 хувь єссєн байна.

Ємнєх оны мєн vетэй харьцуулахад цэргийн албаны эсрэг гэмт хэрэг 27.3 хувь хvнийг санаатай алах гэмт хэрэг 25.0 хувь шvvн таслах ажиллагааны эсрэг гэмт хэрэг 25.0 хувь; бусдыг болгоомжгvй алах гэмт хэрэг 16.7 хувь; тээврийн хэрэгслийн хєдєлгєєний аюулгvй байдал, ашиглалтын журмын эсрэг гэмт хэрэг 11.6 хувь; ємчлєх эрхийн эсрэг гэмт хэрэг 13.9 хувь; (vvнээс: завших vрэгдvvлэх 41.0 хувь; булаалт 27.3 хувь, залилан 13.0 хувь; хулгай 12.1 хувь; дээрэм 5.2 хувь); захиргааны журмын эсрэг гэмт хэрэг 8.8 хувь; албан тушаалын гэмт хэрэг 8.6 хувь; нийгмийн аюулгvй байдлын эсрэг гэмт хэрэг 3.1 хувь; бусдыг амиа хорлоход хvргэх 2.3 хувь; аж ахуйн эсрэг гэмт хэрэг 1.6 хувиар буурчээ. Харин хvний амь бие, эрvvл мэндийн эсрэг гэмт хэрэг 5.2 хувь (vvнээс: иргэдийн эрх чєлєє, эрvvл мэндийн эсрэг гэмт хэрэг 9.3 хувь); хvvхэд, гэр бvл, нийгмийн ёс суртахууны эсрэг гэмт хэрэг 13.8 хувь; vндэсний аюулгvй байдлын эсрэг гэмт хэрэг 14.3 хувь; хvн амын эрvvл мэндийн эсрэг гэмт хэрэг 17.5 хувь; иргэдийн улс тєрийн болон бусад эрх, эрх чєлєєний эсрэг гэмт хэрэг 41.7 хувь; хvний эрх, эрх чєлєє, алдар хvнд, нэр тєрийн эсрэг гэмт хэрэг 50.0 хувь; байгаль хамгаалах журмын эсрэг гэмт хэрэг 3.3 дахин єсчээ. Гэмт хэргийн улмаас нийтдээ 9.9 тэрбум тєгрєгийн хохирол учирсны 64.6 хувь нь буюу 6.4 тэрбум тєгрєг нь иргэдийн ємчийн хохирол байна. Нийт хохирлын 17.4 хувийг нєхєн тєлvvлжээ.

Главная внутриполитическая новость сегодняшнего дня. Дмитрий Медведев и Владимир Путин провели масштабную реорганизацию в верхних эшелонах российской власти. Последние детали Президент и Премьер обсудили сегодня на личной встрече в Кремле.

Владимир Путин, Премьер-министр РФ: "Уважаемый Дмитрий Анатольевич, как мы и договаривались, подготовлены необходимые документы, касающиеся структуры правительства и персональных назначений заместителя председателя правительства Российской Федерации и федеральных министров. Я попрошу Вас их рассмотреть, и если есть необходимость еще раз пройтись вместе по, главным образом, конечно, по структуре, но и по персоналиям, потому что здесь есть, как вы знаете, мы с вами это давно обсуждаем, есть и новые имена".

Дмитрий Медведев, Президент РФ: "Так получилось, что у нас было достаточное количество времени на подготовку структуры в правительство и проработку персональных назначений, в течение двух месяцев практически мы с вами в тесном взаимодействии эти вопросы рассматривали, поэтому сейчас мы еще раз к ним обратимся, и примем все необходимые решения".

Структура и кадровый состав Кабинета министров значительно изменились. При этом речь идeт не о простом увеличении числа вице-премьеров и распределении полномочий. Завершена реорганизация системы исполнительной власти, которая теперь в максимальной степени приспособлена к решению современных задач.

Правительство Владимира Путина сформировано, но это не единственная новость, связанная с новым кабинетом министров. Изменилась и сама структура министерств и ведомств. Первых заместителей председателя правительства осталось по-прежнему два.

Игорь Шувалов, ранее работавший в администрации президента, и, в частности гововивший ежгодные послания президента федеральному собранию, теперь, по сути, становится ключевой фигурой в экономическом блоке правительства.

Он будет курировать различные аспекты внешнеэкономической деятельности, включая переговоры по ВТО, а также государственную поддержку малого бизнеса, управление госсобственностью и социально-экономическое развитие регионов.

А бывший премьер Виктор Зубков же займется агропромышленным комплексом, включая нацпроекты по сельскому хозяйству.

А вот просто заместителей у главы кабинета теперь пять. Александр Жуков будет отвечать за реализацию приоритетных национальных проектов, и курировать различные социальные вопросы. Жуков также будет заниматься подготовкой Олимпиады в Сочи.

Игорь Сечин займется энергетикой и всей промышленностью, кроме оборонного комплекса, а также государственной политикой в области природопользования.

Сергей Собянин, бывший глава кремлевской администрации, теперь будет руководить аппаратом правительства, а также оценивать эффективность работы органов власти, и их разграничение. Также Собянину получена законопроектная работа правительства.

Алексей Кудрин, сохраняет за собой пост министра финансов и в качестве вице-премьера курировать весь финансовый блок.

-Мөн “Атибус”, “Цахилгаан тээвэр”, “Бэрх зам” компани ч хамрагджээ-

Хууль дүрмэнд хэр барагтай захирагддаггүй тээврийн хэрэгсэл бол том оврын автобус. Салхи татуулан хурдалж, даац хэтрүүлдэг ч эрээн мод барьсан цагдаа нар дохиураа хөдлөгдөггүй. “Мөнхийн ногоон” гэрлээр хурдалж явдаг энэхүү тээврийн хэрэгсэл нь наад захын эрүүл ахуйн шаардлага хангадаггүй нь Нийслэлийн мэргэжлийн хяналтын газрын шалгалтаар илэрчээ. Хог хаягдлаар дүүрсэн, шал нь цөмөрсөн, сандлын бүрээс нь урагдсан, цонх нь халтардсан эдгээр автобусыг тордож, бөөцийлөх ч хүн байдаггүй.

Жолооч, кондуктор нь дөрвөн дугуй нь эргэж, мөнгө л олж байвал болох нь тэр гэх зарчмыг баримталдаг. Тэр ч бүү хэл согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодож яваад баригдсан тохиолдол ч гарсан.

Өглөө бүрийн эхлэлийг ааштай кондуктортой угтах хүн олонтаа. Мал шиг зүслүүлж, элдэв муугаар хэлүүлж байж, үйлчлүүлдэг. Хүнтэй ч эвтэйхэн харьцах соёлгүй тэд уг нь иргэдэд үйлчилэхээсээ өмнө сургалтад хамрагддаг. Жолооч ч мөн адил. 23-аас дээш насны мэргэжлээрээ гурваас дээш ажилласан байх шаардлага тавьдаг аж. Том оврын автобус барих жолоочийн хувьд нэлээд учир дутагдалтай. Хүн олддоггүй байна.

Шалгалтаар “Автобус-1”, “Атибус”, “Цахилгаан тээвэр”, “Бэрх зам” зэрэг компанийн тусгай зөвшөөрлийг түр хугацаагаар түтгэлзүүлжээ. Учир нь эдгээр компанийн автобус нь эдэлгээний хугацаа дууссан. Техникийн аюулгүй ажиллагаа гүйцэтгэлтийн норм хэмжээ дууссан байжээ. Уг нь тодорхой км яваад засвар хийх ёстой гэдэг аж. Гэтэл “Цахилгаан тээвэр” компанийн 24 тролейбус нь 700-800 мянган км явсан, “Автобус I”-ийн 85 автобус 700-1 сая км зам туулжээ. Энэ нь арав гаруй жил замын хөдөлгөөнд оролцсон гэсэн үг. Өөрөөр хэлбэл, хүн тээвэрлэх боломжгүй, техник бүрэн бус гэх оноштой ажээ. Мөн хана, шал нь цөмөрсөн, бариул нь хагарсан гээд нийтийн тээвэрт явах стандарт хангаагүй байна. Иймд дээрх автобусны чиглэлийн иргэд эртхэн гарахгүй бол ажлаасаа хоцрох нь байна. Тухайлбал, Ханын материал-Оффицер чиглэлийнхэн үүнд хамаарна.

-Мөн том оврын автобусны жолооч, кондуктор ажлын хувцастай байх бөгөөд энгэртээ өөрийн нэр, компаниа бичсэн байх ёстой. Гэтэл энэ шаардлагыг хангах ганц ч компани байгаагүй гэнэ. Мөн өөрийн гэх компанигүй түрээсийн 14 аж ахуйн нэгж иргэдэд үйлчилдэг аж.

Брюс Лиг нас барснаас хойш Жеки Чанааас илүү нэр хүндтэйгээр тулааны урлагийн нүүр царай болох мастер, жүжигчин хараахан тодроогүй гэдэгтэй хэн ч маргахгүй байх. Азидаа “Согтуу Мастер”, “Аймшиггүй Гиена” зэрэг киногоороо алдаршиж эхэлсэн тэрбээр тулааны урлагийн чадвараа инээдмийн өнгө аястай хослуулан өөрийн гэсэн хэв маягийг бий болгож, өдгөө холливудын алдарт жүжигчин болж чадсан юм. Тэрээр баруунд “Оргил цаг”, “Шанхайн үдэш” зэрэг киногоороо анх нэрд гарч, өнөөг хүртэл үзэгч фенүүдийнхээ хайр хүндлэлийг хүлээсээр байгаа билээ. Энэ хавар түүний тоглосон “Хориотой улс” кино шуугиан тариад байгаа. Учир нь энэ киноноос Жеки Чан, Жет Ли нарын дэлгэцийн анхны халз тулааныг үзэж болно. Жеки саяхан шинэ киноныхоо талаар товч ярилцлага өгчээ.

Барак Обама эхнэрийн хамт

Барак Обама: Нэр дэвшүүлэлт зөвхөн цаг хугацааны асуудал уу?
“Оршуулга” өнгөрсөн мягмар гаригийн шөнө дундаас хойш NBC телевизийн тоймч Тим Рассерт “Одоо бид нар ардчилагчид хэнийг сонгохыг мэдэж байна!” гэж хэлсний дараагаас л эхлэв. “Байгаа зүйлийн нэрээр нь нэрлэх цаг болжээ” гэж шөнийн хоёр цагийн үед Боб Фрэнк хэлэхдээ “Энэ бол төгсгөл! Энэ бол төгсгөл!” гэж уулга алдаж байлаа. Бусад “ярьдаг толгойнууд” ам амандаа л “төгсгөл, төгсгөл” гээд толгой тохицгоож, өглөөгүүр энэ санаа бүр чулуужсан байлаа. “Өглөөний мэнд!” гэж NBC-ийг эхлүүлсэн Мэтт Лауэр “Энэ чинь төгсгөл үү?” гэсэн үгийг дагалдуулж байлаа. Өглөөний сонинууд үүнд тийм гэсэн хариу өгөөд сенатор Хиллари Клинтонд сенатор Барак Обамаг гүйцэх боломж үлдсэнгүй гэж байлаа.
Гэсэн хэдий ч Хиллари тэмцлээ үргэлжлүүлэхээр тангараглаж бөөн асуудал үүсгээд байна. Ардчилагчдын гол асуулгач Жон Анзалон түүнийг дайн дууссаныг мэдэхгүй Номхон далайн нэгэн аралд нуугдаж байгаа япон цэрэгтэй зүйрлэж байв. Хааяа нэг гарч ирээд уугуул иргэдийг буудчихаад “Ялалт” гэж хашгирч байгаа япон цэрэг шиг гэж. Нийтлэгч Жон Кэсс Клинтоныхныг машинд дайруулаад үхэж өгөхгүй өрөвдөлтэй дуу гарган тагтан доор хэвтэх мууртай зүйрлэсэн байв.

Юунд найдна вэ?
Сенатор Клинтон одоо ямар тооцоотой байна вэ гэдгийг хүмүүс тааварлахыг хичээж байна. Америк есдүгээр сарын 11-нийг халдлагыг өөрөө далласан, Засгийн газар нь ДОХ-ын вирусыг бий болгосон гэж хэлж байсан номын багш ламтан Жеремайи Райтыг штабаасаа хөөсөн шиг ямар нэг дуулиан өрсөлдөгчөөс нь гарна гэж Клинтон найдаж байж болох юм. Барак Обама дахиад нэг дуулиан мандуулбал Хиллари намын удирдлагаа энэ хүн арваннэгдүгээр сард Маккейнтай өрсөлдөх хүн биш гэж ятгах боломжтой болно.

Хиллари ба Билл Клинтон
Одоо Хилларид супер төлөөлөгчдийн бага зэрэг давуу дэмжлэг бий. Намын хуралд автоматаар орж ирээд хэнийг сонгохоо чөлөөтэй шийдэх удирдлага, суперүүд. Тэд ердийн төлөөлөгчдийн тоогоор давуу Баракийн тал руу хошуурна гэмээр. Гэвч эргэлзэж буй хүн олон. Тэд Обамагийн санал авч чадаагүй уламжлалтай мужуудын конгрессменүүд. Тэдний мужид өнгөт арьстнууд ч цөөн. Супер төлөөлөгчид Обамагийн талд санал өгөх эсэхийг харах хүртлээ Хиллари тэмцлээ зогсоохгүй. Гэвч цаг нь хараахан болоогүй байна. Түүний талынхан том мужуудад Хиллари ялсан, арваннэгдүгээр сарын сонгуульд тус болох төдийлэн баян биш олон тооны цагаан арьстан сонгогчдыг татна гээд л хурал дээрээ ярих нь мэдээж. Түүний зөвлөх Пол Бегалагийн хэлснээр Африк гаралтнууд ба өндгөн толгойтнуудаар (боловсролтой нийгмийн давхарга) Барак Обама хол явахгүй гэнэ. Клинтоны зөвлөх байсан Дик Моррис бас нэг бардам санааг гарган Хиллари аль хоёрдугаар сард 11 мужид дараалан ялагдсныхаа дараа өрсөлдөөнөөс гараагүйг “Хиллари 2012 оны сонгуулийг онилж байгаа” гэж тайлбарлав. Моррисийн хэлснээр Хиллари аль болохоор Обамаг сулруулан Маккейныг ялуулаад дараагийн сонгуулиар 76 настай болох Маккейныг ялахаар бодсон гэнэ. Энэ үеэр Барак Обама анх удаагаа супер төлөөлөгчдийн тоогоор Хилларигаас давсан байна.