XaPXyH

Аргын тооллыг баримтлагч баруун зvгийн орнууд жил бvрийн арванхоёрдугаар сарын 31-нийг ирж байгаа шинэ оны угтал болгон тэмдэглэсээр иржээ. Манай орны хувьд билгийн тооллын хаврын тэргvvн сарын шинийн нэгнийг шинэ оны эхэн гэж бэлгэдэн тэмдэглэсээр хэдэн зууныг vзжээ. Тэгэвч єнгєрсєн зууны хориод оны эцсээс аргын тооллын шинэ жилийг тэмдэглэж эхэлсэн тvvхтэй.
Шинэ жилийг анх тэмдэглэж эхлэхдээ хойд туйлын цагаан сахалтай євгєн цасан охидын хамт ирж бэлэг тараадаг байсан бол сvvлийн хэдэн жилээс цагаан сахалтай улаан хувцастай залуус тэрхvv євгєнийг орлох болов. Санта Клаус айл гэрээр орж бэлэг тараагаад дуулж бvжиглэх нь бий. Энэ мэтээр шинэ жилийг угтах тэмдэглэх ёс, улс улсын аж тєрєл, зан vйл дэлхий дахины жишигтэй холбоотой болсон байна. Ингээд дэлхийн зарим улс оронд шинэ жилийг яаж угтаж, хэрхэн тэмдэглэдэг тухай сонирхуулъя.

Англид:
Шинэ жилээр “Fatter new year” гэгчид захиа бичдэг, тvvндээ зєвхєн бэлэг сэлтийн зvйл тєдийгvй хvсэл бодлоо ч илчилнэ. Бичсэн захиагаа пийшиндээ хийж шатаадаг аж. Пийшингээс гарч байгаа утаа шинэ жилийн эцэгт захисан бvгдийг хvргэдэг гэж тэд vздэг байна. Энэ нь уламжилсаар бие биедээ шинэ оны мэнд дэвшvvлсэн ил захидал бичих болсон гэнэ.

Болгарт:
Цагийн зvv шєнийн 24-ийг голлоход бvх айл хоромхон зуур гэрлээ унтрааж, бие биеэ vнсдэг аж. Дараа нь гэрийн эзэгтэй зоос, сарнай цэцгийн иш нуусан бялууг гэр бvлийнхэндээ хvртээнэ. Зоос таарвал эд баялагтай, сарнайн иш таарвал хайр сэтгэлтэй учирна гэж vздэг. Бас шинэ жилийн урд єдєр хvvхэд залуус сєєг мод бэлтгээд тvvгээрээ найз нєхдєє гижигдэж баярын мэнд хvргэдэг гэнэ.

Бирмд:
Шинэ жилийг дєрєвдvгээр сарын хамгийн халуун єдєр тэмдэглэдэг. Баяр ихэвчлэн єдєр vргэлжилдэг бєгєєд “усны наадам” голлох цэнгээн нь болдог. Єнгє алаглуулан чимсэн машинууд дvvрэн устай торхыг тээж гудамжаар баярын жагсаалд оролцогчдыг шvршин зугаацуулдаг аж.

Италид:
Хуучин хэрэгцээгvй эд хогшлоо шинэ жилийн босгон дээр цонхоор гадагш чулууддаг заншилтай. Энд євлийн євгєн биш цасан охин бэлэг тараадаг байна. Ер нь шинэ жилээр бэлэг сэлт єгдєг уламжлал эртний Римээс эхтэй гэнэ. Анх бие биедээ мєнх ногоон модны мєчир бэлэглэдэг байснаа сvvлдээ мэндчилгээ дэвшvvлсэн “Аз жаргалтай элбэг баян шинэ жил ирэх болтугай” гэсэн ил захидал, заримдаа урт шvлэг, эд агуурсын зvйл ч єгєх болжээ.
Ойрхи дорнодынхон: Шинэ жилийг єргєн тэмдэглэдэггvй боловч олон улсын жишиг дагаж инээж баясч алиалж наадахыг чухалчилдаг. Шvд євдєхєд хэрэглэдэг цэцэгт ургамлын буурцгийг алиа хошин хvнд єгч тэр нь алиалж инээж нааддаг байна.

Францад:
Шинэ жилээр айлд уригдсан зочид тэр гэр бvлийнхэн анхаарал тавьсны тэмдэг болгож хэрчим мод авчирдаг гэнэ.

Орост:
Шинэ жилийг угтан хvvхдvvд цасан хvн хийж тойрон бvжиглэдэг. Хамгийн сvvлд хайлсан цасан хvн хийсэн хvvхдийг хамгийн азтайд тооцдог.

Ємнєд Африкт:
Шинэ жилийн баярыг голдуу ургацын баяртай хамт тэмдэглэдэг. Омог омгоороо ойн цоорхойд цугларан хагас дугуй хэлбэрээр суухад омгийн ахлагч нь бvжиг хийж дуусаад гартаа барьсан хулууг хага шидэхэд хvн бvр тvvний хэсгээс амсан эцтэлээ бvжиглэдэг байна.

Румын:
Жижиг тоглоом, зоос, бєгж, чинжvv хийсэн хуушуур хайрдаг. Чинжvvтэй хуушуур хазсан хvний нулимс гvйлгэнэхэд бусад нь инээж хєгждєг. Зоос, бєгжтэй хуушуур таарсан хvнийг азтайд тооцдог.

Панамд:
Шєнє талбайд хvмvvс хашгиралдан, машин дуу дуугаа авалцан чагнаалдаж их чимээ дэгдээнэ. Энэ нь шинэ онд муу зvйлийн сvнс байлгахгvй гэж хєєж байгаа агуулгатай ажээ.

Судан:
Шинэ жилээр нийтийг хамарсан бvжиг наадам хийдэг. Мєн vндэстнvvд єєр єєрийн бvжгийг хийхийн зэрэгцээ насанд хvрэгсэд хvvхдийн дуу дуулж єндєр настныг олны ємнє урьж баяр хvргэдэг гэнэ.

Финлянд:
Євлийн євгєн айлд зочлоод “Энд томоогvй хvvхэд бий юу” гэж асууна. Тэгээд зєвхєн дуулгавартай хvvхдэд бэлэг єгдєг гэнэ. Финчvvд шинэ жилийн шєнє сармисыг зєгийн балтай хольж иднэ. Нєхєрт гарах охид нуруугаараа хаалга налан зогсоод гутлаа тайлан мєрєєрєє давуулж шиднэ. Гутал нь хаалга хамраараа мєргєж унасан бол гарч байгаа онд хурим болно гэж бэлгэддэг ажээ.

Шотландад:
Шинэ хуучин жил солигдоход торхон дотор давирхай шатааж гудамжаар єнхрvvлдэг. Тэг цаг болмогц гэр бvлийн хамгийн нэр хvндтэй хvн нь хэсэг зуур vvдээ онгойлгодог. Энэ нь шинэ оныг гэртээ урьж байгаа хэрэг гэнэ. Айлд шинэ жилийн єглєє хамгийн тvрvvн орж ирсэн хvнийг аз жаргал авчирлаа гэж хvндэтгэн зочилдог байна.

Унгар:
Шинэ жилд зориулсан идээ будаалганд шувууны мах огт тавьдаггvй. Эртний уламжлал ёсоор шинэ жилээр шувууны мах идвэл тэр хvний аз жаргал нисээд явчихдаг гэж vздэг.

Хятадад:
Шинэ жилээр мянган дэнлvvний баяр хийж, гэрэлд тэсэрч, оч vсэргэдэг тоглоомоор нааддаг. Энэ нь тэсэрдэг тоглоомоор муу зvйлийг айлган хєєж, хvний амьдралын замыг гэрэлтvvлж байгаа бэлгэдлийн утгатай ажээ.

Энэтхэгт:
Шинэ жилийг шєнє дунд биш наран мандахад угтдаг. Хувцсаа ягаан, улаан, цагаан єнгийн цэцгээр хаалга цонхоо гэрлээр чимж, эелдэг зантай байхыг хvн бvр эрмэлзэнэ. Уурлаж маргасан хvн жилийн турш єєдлєхгvй гэж vздэг. Тийм учраас босгоныхоо ємнє зочломтгой эзний тэмдэг болгож єнгєт зураг тавьдаг байна. Он солигдох шєнє, хvvхдvvдэд єгєх бэлгээ тусгай тавиур дээр бэлтгэнэ. Шинэ оны єглєє хvvхдvvд нvдээ анин очиж тавиур дээрээс бэлгээ авдаг заншилтай. Шинийн нэгний єглєє энэтхэгчvvд аз жаргалын бурхан лашмид мєргєдєг.

Японд:
Шинэ жилээр гэрийнхээ vvдийг бэрсvvт жvрж болон нарсны тєрлийн модоор чимэглэдэг. Энэ нь урт удаан амьдрал, аз жаргал, эрvvл мэндийг бэлгэдсэн утгатай. Он солигдох мєчид сvмvvд 108 удаа харанга хэнгэрэг дэлдэнэ. Хvvхдvvд бодол санаагаа шингээн зурсан зургаа дэрэн дороо хийж угтана. Шинэ оны єглєє гоёлынхоо хувцсыг ємсєєд сvмд мєргєдєг. Баярын хоолонд урт нарийн гоймон, цагаан будааны жигнэсэн вандуй иднэ. Гоймон нь урт наслахын, жигнэмэг нь элбэг дэлбэг байхын, вандуй нь эрvvл энхийн бэлгэдэл гэнэ. Хамаатан садан, хамт олон, найз нєхєддєє шинэ гарч байгаа онтой тохирох амьтны зурагтай мэндчилгээ илгээдэг байна.

Швейцарь:
Австрийн багт наадмын хувцас ємсч єєрсдийгєє Сильвестр Клаус гэж нэрлэнэ. Энэ нь Ромын хамба лам Сильвестрын тухай эртний домогтой холбоотой ажээ. Домогт далайн аймшигт мангасыг хамба лам Сильвестр /313 он/ устгасан тухай єгvvлдэг. 1000 он гарахад мангас дахин амилж ертєнцийг сєнєєж єшєєгєє авна гэж vздэг байжээ. Тэр мєчид хvмvvс баг ємсч мангастай тулалдахад бэлтгэсэн боловч ямар ч муу vйл тохиолдоогvй ажээ. vvнээс хойш шинэ жилийг угтсан багт наадам зохиох болжээ. Шинэ жилийн /31-ний/ vдэш хvмvvс асч байгаа лааны дvрс бvхий хувцас ємсєєд мангасыг хєєж байгаа дvр vзvvлэн тоглодог байна.

Шведэд:
Шинэ жилээр найз нєхдийнхєє vvдэнд аяга таваг хагалдаг. vvдэндээ хамгийн олон аяга таваг хагалуулсан хvн туйлын азтайд тооцогддог.

Кубад:
Шинэ жилийн шєнє цагаа зогсоодог гэнэ. Энэ нь шєнийн 24 цаг болж байгаа дохионоос цээрлэдэг нєгєєтэйгvvр шинэ жилээр цаг ч гэсэн амрах ёстой гэсэн vзэлтэй нь холбоотой ажээ. Шинэ жилийн босгон дээр кубачууд хундаганд ус дvvргэж, шєнє дунд болонгуут цонхоороо асгадаг. Энэ нь шинэ жилийг ус мэт тунгалаг байх ёстой гэсэн бэлгэдэл юм.

Иранд:
Шинэ жилийг гуравдугаар сарын 25-ны шєнє дунд угтана. Энэ vеэр баярын бууны дуу нижигнэнэ. Насанд хvрэгсэд гартаа мєнгєн зоос барих бєгєєд энэ нь ирж байгаа жилийн турш тєрєлх нутгаасаа холдохгvй байхыг илэрхийлсэн эртний домогтой холбоотой ажээ. Иранчууд шинэ жилийн эхний єдєр гэрт байгаа хуучин шавар сав суулгаа хагалж шинэчилдэг заншилтай гэнэ.

Индонезид:
Жирийн байдлаар тэмдэглэдэг аж. Суматра арлын ойд 10 кг хvрэх жинтэй, муухай vнэртэй аварга том цэцэг ургадаг байна. Тэр цэцгийг баярын єдєр согтсон хvнд vнэртvvлж сэргээдэг гэнэ.

Израильд:
Алим, зєгийн бал бvхий баярын ширээ засч шєнєжин бvжиглэдэг. Шинэ жил арав хоног vргэлжлэх бєгєєд энэ vеэр нvглээ наминчилж бурханд мєргєл vйлддэг гэнэ.

Грект:
Христосын мэндэлсэн єдєр гэдэг утгаар єргєн тэмдэглэдэг. Гол нь юм бvхнийг цэвэр цэмцгэр, vзэмжтэй байлгахад зориулдаг. Тухайлбал, Афин хотыг чимэглэхэд 100-300 мянган гэрэл, 60 км дарцаг болон бусад чимэглэл хийдэг бєгєєд “vндсэн хуулийн” гэж нэрлэгдсэн тєв талбайдаа хамгийн єндєр модыг чимэглэн засдаг байна.

Германд:
Шинэ жилийг голдуу гэр бvлийн хvрээнд тэмдэглэнэ. Хуучин оныг vдэх мєчид гэр бvлийнхэн цуглаж нэг нэгэндээ бэлэг єгдєг. Тэдний нэг онцлог нь 12 сарыг тєлєєлvvлэн 12 сонгинын vндсийг ухаж аваад давс хийж тавьдаг. 12 цаг болоход согиноо vзэхэд аль сарынх нь давсыг бvгдийг уусгасан бол тэр сарыг хур бороотой , уусгаж чадаагvй нь гантай болно гэж таамагладаг.

Гвинейд:
Шинэ жилийн баярын єдєр гоёмсог нємрєгтэй заан хєтлєн хотын гудамж талбайд гараад заанаа тойрон бvжиглэдэг гэнэ.

Бразильд:
Ойд ургадаг модны сvvг /нэг удаа 2-4 литр сvv гардаг/ шинэ жилийн ємнє ууж жирийн даруу байдлаар тэмдэглэнэ. Read More......

Шинэ жилийн гацуур аз жаргал бэлэглэдэг
Шинэ жилийн хамгийн том бэлэг тэмдэг нь мєнх ногоон гацуур билээ. Ганцхан энэ баяраар л гацуурыг гэртээ,гудамжинд ер нь бvхий л хvссэн газартаа засч, хамгийн гоё тоглоомоор чимэглэн, гоёлын гэрэл асааж, оройд нь од тогтоодог. Барууны оронд гацуур модондоо сахиусан тэнгэрийн дvртэй тоглоом хамгийн тvгээмэл єлгєдєг. Энэ нь сахиусан тэнгэр шинэ жилээр тэднийг ивээж, хvссэн бvхнийг нь бvтээнэ гэж итгэдгээс vvдэлтэй аж.

Шинэ жилийн модыг эртний Германаас vvсэлтэй гэж vздэг. Учир нь эртний германчууд мєнх ногоон гацуурыг хамгийн чухал бэлгэ тэмдэгээ болгодог байжээ. Бремений Адам хаан есєн жил тутамд хоёр метр єндєр гацуураар тахил єргєдєг байв. Энэ уламжлалыг хойчийн гvрэн, vндэстнvvд нь євлєн авч, vргэлжлvvлж байжээ.

Орчин vеийн тvvх нь харин XVI зуунаас эхэлдэг. Тэр vед буюу 1539 онд Германы Страсбургийн католик сvмvvд зул сарын баяраар гацуур модыг тавьдаг болжээ. Энэ нь аажмаар єргєжиж, хvмvvс гэрийнхээ vvдэнд засдаг болж, 1957 оноос алим, самар, цэцгийн дэлбээ зэргээр гоёж эхэлсэн аж. Ингээд XVII зуунаас гацуур модоо гэртээ оруулж, хамгийн сайхан бvхнээр чимэх болсон юм байна. Шинэ жилийн баяраар ийнхvv мєнх ногоон гацуур модыг гэртээ засч, сахиусан тэнгэр, гялтганасан одод єлгєснєєр шинэ эхлэлийг нь ивээн, аз жаргал бэлэглэдэг ажээ.

Австралид хамгийн анх шинэ жилийн баяр тэмдэглэжээ

Эртний Ромын цаг тооны бичигт жилийг арван сард л хуваан, гуравдугаар сарын 1-нийг шинэ жилийн эхний єдєр гэж тооцдог байжээ. Харин МЭЄ 713 оноос хуанлид нэг, хоёрдугаар сар нэмэгдсэн. Гэсэн ч vvнээс 600 жилийн дараагаас шинэ оныг нэгдvгээр сарын 1-нээс эхлэх болсон аж. Харин дэлхийн бvхий л улс vндэстнээс хамгийн анх Авсрталид шинэ жилийг баяр болгон тэмдэглэжээ. Тэд єнгєрсєн оны тєгсгєл, шинэ оны эхний єдрийг баяр хэмээн тэмдэглэж, он солигдох торгон агшинд улс даяараа секунд тоолон, шинэ он гармагц ёслолын буудлага хийж байжээ. Чухам vvнээс бусад орон санаа авч, шил шилээ даран тэмдэглэж эхэлсэн ч Азид хамгийн сvvлд дэлгэрсэн гэдэг.

Шинэ жилийн сониноос

Шинэ жилийг улс, хот бvрэн єєр єєрийн онцлогоор угтдаг. Ихэнх хотын оршин суугчид тєв талбайдаа цуглаж, хамтдаа шинэ жилийг угтдаг. АНУ-ын Калифорни мужийн иргэд шинэ жилийн эхний єдєр тєв гудамжиндаа цуглаж, сарнай цэцгийн парад хийдэг бол Австралид алдарт Венийн концерт болно. Хамгийн элит, хамгийн тансаг энэ дээдсийн концертыг ганцхан Австралид бус, дэлхийн 44 оронд зохиодог билээ. Харин Нью-Йорк хотын "Туйлын баавгай" хэмээх клубын гишvvд шинэ жилийн єдрийг тэсгим хvйтэн усанд шумбаж тэмдэглэдэг євєрмєц уламжлалтай. Харин шинэ жилийн ємнєх vдэш хотын бvхий л иргэд Таймс талбайд цугларч, дэлхийд томоороо эхний байрт ордог кристал цагаар он солигдох агшныг тоолдог.

Хинди шашинтнууд харин шинэ жилийн эхний єдєр эцэг эх, євгєд хєгшдєє хvндэтгэн, тэднээс адис авч, бурхандаа залбирч, сvсэглэн єнждєг. Харин цас ордоггvй, халуун орны хотууд шинэ жилийн vдшийг далайн эргийн шаргал элсэн дээр єнгєрvvлдэг аж. Гэсэн ч тэд гацуур биш далдуу мод чимэглэж, мєн л секунд тоолсоор шинэ оноо угтдаг.

Оросууд шинэ жилийг гэр бvлийн баяр хэмээн тэмдэглэж, ширээ тойрон суугаад, он солигдох мєчид оргилуун дарс буудуулан, хундага тулган угтдаг. Мєн улсын Ерєнхийлєгч нь хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр орон даяар хуучин оны нийгэм, улс тєрийн амжилт бvтээлийг дvгнэн, сайн бvхнийг ерєєдєг. Манай улс орос ах нараасаа энэ баярыг авч, дэлгэрvvлсэн учир тэмдэглэх хэлбэр, заншил нь адилхан.

Ємнєд Солонгосын олонхм иргэд шинэ жилийн ємнєх vдэж нар хамгийн эхэнд тусдаг гэж vздэг Жун дон жин хэмээх газар руу аялдаг аж. Тэд шинэ онд нар мандахыг харж, єєр дээрээ тусгаснаар тэр жилийнхээ эрч хvч, энергийг авдаг гэж vздэг юм байна.

Євлийн євєє хаанаас ирдэг вэ

Барууны орнуудад ч, Азид ч урт цагаан сахалтай, сайхан сэтгэлтэй, бэлэг єгдєг гоё євєє шинэ жилийн хамгийн чухал "зочин" болдог. Энэ сайхан сэтгэлт євєєгийн нийтлэг нэр нь Санта Клаус. Том улаан хамартай, дун цагаан сахалтай, улаан дээл, ємдтэй Санта Клаус буга тэрэг хєлгєлєн ирж, айл бvрийн хvvхдэд дуртай бэлгийг нь єгдєг. Тэр ганцхан євєл л, шинэ жилийн vдэш л "алс холын хvйтэн орноос" айлчлан ирнэ.


Санта Клаус буюу євлийн євєєгийн домог IV зуунд Николас хэмээх хvv мэндэлснээр эхэлжээ. Харин тэр vед Николас хvvг дэлхий дахинаа алдартай, хvvхэд бvрийн хайртай Санта євєє болно гэж хэн ч мэдээгvй гэдэг. Николас Бизанти Анатоли буюу єнєєгийн Турк улсын Лусиа мужид єсчээ. Тэрээр жилийн нэгэн vдэш тосгоныхоо ядуу хvмvvст туслаж, цонхны нь завсарт мєнгє хийж vлдээдэг байсан аж. Гэхдээ ганц vvгээр зогсолгvй, сайхан сэтгэлийнхээ хvчээр бурхны хvчийг олж, vхсэн хvнийг амьдруулж, хуй салхинаас далайчдыг аварч байсан гэдэг.

Далайчид єнєєг хvртэл тvvнийг хvндэлж, аялалд явахдаа бэлгэдэл болгосоор ирсэн. Николас эхлээд католик шашинтан байсан ч тэр vеийн нийгмийн шинэчлэлд єртєн протестант гэгээнтэн болсон аж. Тэрээр сvмийн хамбын хєргийг бvтээдэг байхдаа Санта Клаус нэртэй болсон гэдэг. Николас арванхоёрдугаар сард таалал тєгссєн учир тvvний vнэнч шавь нар гэгээн vйлийг нь vргэлжлvvлж, зул сарын баяраар хvvхдvvдэд бэлэг тараах болсон юм байна. 1930 онд "Кока Кола" компани Санта Клаусыг анх удаа сурталчилгаанд ашигласан нь дэлхий дахинд тархаж, алдаршуулах болсон аж. Read More......