XaPXyH

“..Амьдрал гэдэг тэр залуугийн хувьд шал утга учиргүй зүйл бай­лаа. Хэний төлөө, юуны тулд амьд­раад байгаагаа, тэр ч бүү хэл өөрөө өөрийгөө ойлгохоо больжээ. Ма­шин, байр бий. Дээрээс нь бусдын зовж олдог мөнгийг тэр гарынхаа салаагаар урсгадаг. Тэгсэн атал амьдрал түүнд хов хоосон юм шиг санагдах болж. Тиймээс тэр сэтгэл зүйчид хандахаар шийдэж. Түүний шийдвэр зөв байлаа. Сэтгэл зүйчид хандсанаар түүний бодол санаа бүгд өөрчлөгдөж. Одоо тэр амьд­ралд идэвхтэй нэгэн болж хувирсан байна.

Энд өгүүлсэн залуу шиг амьд­ралд итгэдэггүй, өөрийгөө олохоо больчихсон хүмүүс зөндөө байдаг гэнэ. Тэд “Сэтгэлийн толь” сэтгэл зүйн төвд хандсанаар өөртөө итгэх, амьдралд итгэх итгэлээ олдог юм байна.

Тус төвийн сэтгэл зүйч Б.Ууганцэцэгтэй уулзаж ярилцсан юм. Хүмүсийн дунд байдаг хэрнээ, бусдаас асууж чаддагүй олон аминчхан асуултад түүнээс хариулт авахыг хүслээ. Хэрэв та түүнтэй жич харилцахыг хүсвэл www.uugantsetseg.blog.banjig net хаягаар хандаарай. Тус төв хүмүүст сэтгэл зүйн туслалцаа үзүүлээд дөрвөн жилийг үзжээ. Энэ хугацаанд гурван настай балчраас 80 настай буурал хүртэл тэднийд хандсан байх юм. Тус төв сэтгэл зүйн зөвөлгөө өгдөг, мөн сэтгэл зүйн оношилгоо хийдэг, сургалт явуулдаг, судалгаа хийдэг гэнэ. Хэрэв танд бие хүн болоод гэр бүлийн асуудал үүсвэл лам хувраг гэж гүйхээсээ илүү сэтгэл зүйчид хандаад үзэхэд илүүдэх юун.

-Жаал хүүгээ хөтлөөд танай төвөөр үйлчлүүлээд гарч байгаа бүсгүйг харлаа. Гуравхан настай хүүд сэтгэл зүйн тусламж авах ямар шалтгаан байв аа?

-Тэр бүсгүй хүүхдийнхээ сэтгэл зүйг оношлуулаад гарсан юм. Хүүхэд нь их дуу цөөтэй юм байх. Аав нь гадаадад байгаа болохоор бэтгэрчихэж магадгүй гэж бодсон юм шиг байна. Нэг үеэ бодоход монголчууд маань их боловсон, сэтгэл зүйчдийн үнэ цэнийг мэддэг болсон байна. Манайхаар бага насны хүүхдүүд цөөнгүй үйлчлүүлдэг. Зарим хүмүүс хүүхдээ хэрээс хэтэртэл худлаа яриад байх юм гээд манай төвд ханддаг бол зарим нь хүүхэд нь бусдыг юмыг хулгайлаад байна гэх ч юм уу, эсвэл зүгээр л миний хүүхдийн сэтгэл зүй ямар байна гээд оношилгоо хийлгүүлэхийг хүсдэг.

-Сэтгэл зүйн оношилгоо гэж яг юуг хэлээд байгаа юм. Сэтгэлийг эрхтэн гэдэг ч бусад эрхтнийг бодвол хоосон зүйл болохоор оношилно гэхэд санаанд нэг л буухгүй байна?

-Сэтгэл зүйн оношилгоо бол их нарийн том арга зүй шүү дээ. Бусад эрхтнийг бол эхо, компьютер энэ тэрээр үзэж оношилж болно. Сэтгэл зүйг зүгээр л ярьж суугаад оношилчихдог гэж зарим хүмүүс боддог байж магадгүй тийм бишээ. Тэр хүний тархи, оюун бодол руу гүн гүнзгий нэвтэрч байж л оношилдог хэрэг шүү дээ. Зарим хүн сэтгэл зүйчдэд хандахдаа шүдний өвчин сугалаад авчих юм шиг л ойлгодог. Тэгж ойлгож болохгүй. Сэтгэл зүй бол олон удаагийн, урт хугацааны эмчилгээ шаарддаг юм.

-Залуучууд хэр их ирж үйлчлүүлж байна?

-Нийгэм маань залууст маань их нөлөөлөөд байх шиг. Хараад байх нь ээ, хавар намарт манай төвийн ачаалал эрс нэмэгдчихдэг. Өвөл, зун харьцангуй гайгүй. Улирал ч бас хүний сэтгэл зүйд их нөлөөлдөг юм байна. Залуус маань үлгэрлэн дууриах хүнгүй, зорилгогүй болжээ. Амьдрал утгагүй байна гэх маягийн юм ярьсан залуус ирдэг. Тэгээд “Амьдрал ямар үед чинь сайхан байдаг вэ” гэхээр “Сэтгэл санаа тайван, асуудалгүй үед” гэж хариулах нь элбэг. Тийм асуудалгүй амьдрал огтхон ч байдаггүй юм шүү дээ. Тэр асуудлаа өөрөө эвтэйхэн зохицуулаад өөртөө хүндрэл үүсгэхгүй байх нь чухал юм. Залуусын маань ихэнх нь байртай, том жиптэй болчихвол амьдрал нь утга учиртай болно гэж боддогоо нуудаггүй. Тийм биш шүү дээ, амьдрал тэмүүлэлтэй, зорилготой байж л утга учиртай болдог. Ялангуяа наяад оны сүүлч, ерээд оны ихээр төрсөн залуучуудад ийм байдал их анзаарагдаад байдаг юм.

-Зарим хүүхэд том болохоороо хэт их мөнгөнд шунадаг. Энэ юунаас болдог юм бол?

-Сэтгэл зүйд дутуугийн мэдрэмж гэдэг нэг ойлголт байдаг юм. Хүн багадаа өмсөх зүүхээр дутвал том болоод хувцас хунар л худалдаж аваад байдаг. Мөнгөөр дутвал том болоод мөнгө л хураагаад байдаг юм. Гоё гутал өмсөх юмсан гэж багаасаа мөрөөдсөн хүүхэд том болохоороо гутал л цуглуулаад байдаг байхгүй юу. Ер нь бол сэтгэл зүйн хувьд амьдрал дундуур дүүрэн байх ёстой гэдэг зарчим л хамгийн үнэн юм билээ. Хэт хангалуун байдалд өссөн хүүхэд том болоод ямар нэгэн эрсдлийг даван туулах чадваргүй болдог. Тэгэхээр нөгөө талаас нь аваад үзэхэд бас дутуугийн мэдрэмж хэрэгтэй байдаг юм. Тийм болохоор л амьдрал дундуур дүүрэн байх хэрэгтэй. Хүүхдээ тийм байлгах хэрэгтэй.

-Эцэг эх хүүхэд хоёрын харилцаанд сөрөг үзэгдэл гарах нь бий. Ялангуяа өсвөр насныхан эцэг эхдээ худлаа хэлэх нь цөөнгүй байдаг. Түүнээс болоод зөрчил үүсдэг шүү дээ.

-Хүүхдээ хайрлаад байна гээд хэт нялганах их буруу. Бас сайн хүн болгох гээд байнга загнаад, хатуулж, ширүүлээд байх нь зөв алхам биш. Эцэг эхчүүдийн хувьд хүүхдээ багаас нь мөнгөтэй харьцуулж сургах хэрэгтэй юм билээ. Зүгээр л нэг жишээ дурдахад 50 мянган төгрөг өгөөд “Сарынхаа хоол хүнсийг миний хүү цуглуулаарай” гээд үз л дээ. Тэр хүүхэд тэр мөнгийг хүргэх гэж яаж зовдгийг мэднэ. Бас хүүхэд чинь том итгэл дааж байгаагаа ойлгоно. Түүнээс бус чи үрчихэвээ энэ мөнгийг гэвэл хүүхэд заавал үрэхийг хүсдэг. Ялангуяа бага насныханд болохгүй, бүтэхгүй гэх үгийг эсрэгээр хүлээж авдаг. Яагаад болохгүй байгаа юм бол болгоод үзье гэж хэрэгт дурладаг. Худлаа ярихын тухайд их сонин л доо. Саяхан 20 гарсан залуугаа дагуулаад нэг ээж манайд хандсан юм. Хүүхэд нь аймшигтай худлаа ярьдаг болчихсон гэнэ. Практикаас харахад хүүхэд нэг л өдөр худлаа ярьчихдаг юм биш. Их багаар өмнө нь зөндөө ярьдаг байсан байж л таараа. Эцэг эх нь түүнийгээ анзааралгүй явж байгаад бүр “савных нь амсраар ус нь халиад” ирэхээр л мэдсэн хэрэг шүү дээ. Тэгэхээр эцэг эх хүүхдээ сонсдог байх хэрэгтэй. Хүүхдээ сонсоно гэдэг хамгийн том хүндлэл гэдгийг л ойлгоорой Read More......

Мэдээлэл технологийн инкубатор байгуулагдсаны таван жилийн ойн үзэсгэлэн Мэдээлэл технологийн үндэсний паркт өчигдөр эхэллээ. Инкубатор гэдэг нь төрөөс хувийн хэвшлийг дэмжих загвар аж. Уг үйл ажиллагаа 2003 оноос эхэлжээ. Энэ хугацаанд 12 удаагийн сонгон шалгаруулалтаар 117 аж ахуйн нэгж, иргэнийг хамруулан нийт 49 компанид инкубаторын үйлчилгээ үзүүлжээ.

Инкубаторт бойжсон 18 компани Монгол Улсын нийгэм, эдийн засгийн бүх салбарт мэдээллийн технологийн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээгээрээ тэргүүлж байгаа бол одоо инкубаторт 14 компани бойжиж байгаа аж. Инкубатор нь мэдээллийн технологийн салбарын 500 гаруй хүнийг ажлын байраар хангасан бөгөөд ажлын байраа нэмэгдүүлэхэд дэмжлэг үзүүлжээ. Үүний үр дүнд 200 орчим ажлын байр шинээр бий болгосон байна.

Уг үзэсгэлэнгийн талаар Инкубаторын менежер П.Наранцэцэг “Энэ үзэсгэлэнд инкубаторт бойжоод гарсан, одоо байгаа 20 компани оролцож байна. Үзэсгэлэнгийн ач холбогдол нь инкубатор гэж юу болох, жижиг, дунд бизнесийг төрөөс дэмжихэд хөл дээрээ хэр зэрэг тогтож, зах зээлд хэрхэн байр сууриа олж чадсаныг харуулах юм. Үзэсгэлэнд орж байгаа компаниуд анх тавхан хүний бүрэлдээхүүнтэй байсан бол өдгөө 80 хүртлээ өссөн. Энэ нь инкубаторын гол ач холбогдол юм. Нөгөө талаар программ хангамжийн компанийг инкубаторт бойжуулна гэдэг бол мэдээллийн технологит чухал нөлөө үзүүлж байгаа хэрэг” гэв. Уг үзэсгэлэн энэ сарын 13 хүртэл үргэлжилнэ.

Мэдээллийн эх сурвалж: Өнөөдөр сонин Read More......

УИХ-ын гишүүн Ц.Элбэгдоржтой улс төрд болон Ардчилсан намын бүлэг дотор болж буй үйл явдлын талаар ярилцлаа.

-Танай бүлгийн 15 гишүүн бусдаасаа өөр байр суурь баримталж, бүлэг дотроо “өргөх бичиг” барьж бужигнууллаа. Та нарын илэрхийлсэн гол байр суурь юу байв?

-Засгийн газрын бүтэц хүн дагаж биш бодлого дагаж үүсэх ёстой гэсэн бодлого барьж байгаа юм л даа. Ардчилсан намын ард түмнээрээ дэмжүүлж гаргаж ирсэн бодлого, мөрийн хөтөлбөрийн амин сүнс болсон Эрдэнийн хувь гэдэг заалт гэрээнд туссангүй. Эрдэнийн хувийн утга санааг хэлбэл хэрэв Монгол Улс баялаг ихтэй юм бол монгол хүн бүр түүнд эзэн, хөрөнгө оруулагч байж амьдралаа өөд татах ёстой. Хэдэн төгрөг өгнө гэж яриад байгаа юм. Энэ гол нь биш. Баялагтай бусад орон, Латин Америк, Африкт мөн адилхан “Та нарт бэлэн мөнгө өгнө” гэж хэлээд, ард иргэддээ хэдхэн мөнгө өгөөд, гол баялгаа дотоодын олигархиуд нь гадаадынхантай нийлээд цөлмөчихсөн тохиолдлууд гарсан байдаг. Манайх яг тэр зарчмаар явах гээд байна. Манайд бол 100 төгрөг тутмаас дөрвөн төгрөг орчмыг ард иргэддээ хувааж өгөөд, үлдсэн баялаг, боломжийг дотоодын олигархиуд гадаадынхантай хувааж, түүн дээр хяналтаа тогтоох гэсэн оролдлого гарч байгаа. Иймээс иргэддээ баялгийг хувааж өгөх гэдэг бол уул уурхайг нээлттэй, хяналттай болгох, иргэдийнхээ амьдралыг өөд татах хамгийн боломжтой хувилбар гэж бид үзэж байгаа юм. Цаашдаа улс орны болоод ардчиллын аюулгүй байдалтай ч холбоотой. Олигархиуд ядуу иргэдээ хэдэн төгрөгөөр хуураад өөрсдийнхөө эрх ашгийн төлөө ямар ч хуйвалдаан хийж чадахаар байдалтай байгаа. Эрдэнийн хувь явж явж ангийн тэмцэл шиг зүйл болж байна. Нийт ард иргэдийн амьдралыг өөд татах уу, нэг хэсэг бүлгийн амьдралыг хязгааргүй баяжуулах уу гэсэн ийм л зам руу орж байна.

Гэрээнд манай намын бодлогын гол цөм болсон Эрдэнийн хувь тусаагүй байгааг бид сануулсан.

-Эрдэнийн хувиас гадна танай 15 гишүүн МАХН-тай байгуулсан гэрээг Ардчилсан намаараа, бүлгээрээ хэлэлцүүлээгүй гэсэн. Үнэхээр намтайгаа ярилцалгүй нөгөө талтай оргилуун дарс тулгаад баталчихсан гэрээ юм уу?

-Манайх парламентын нам тул парламент дахь намын бүлэг гол асуудлуудыг шийднэ гэж энэ засагт орох гээд байгаа нөхөд ч өөрсдөө хэлдэг юм. Гэтэл энэ хэд намынхаа бүлэг дээр дэмжлэг авч чадахгүй болоод ирэхээрээ Гүйцэтгэх зөвлөл гэж гүйдэг боллоо. Гүйцэтгэх зөвлөл дээр ярьсан гэдэг ч батлуулсан юм байхгүй. Гэрээг бүлэг дээр ярья гэхэд ярилгүй цааш явчихсан. Ажлын хэсгийн хэдэн хүн МАХН-тай очоод гарын үсэг зурчихсан.

-Ардчилсан нам хамтарсан Засгийн газар байгуулна гээд нэгэнт ярьчихсан. Тэгэхээр хүссэн ч хүсээгүй ч танайхаас сайд төрөх нь. Ардчилсан намын гишүүдээс Засгийн газрын танхимд орж ажиллахыг та юу гэж үзэж байна?

-Гэрээн дотор Эрдэнийн хувь, ажлын байр нэмэгдүүлэх, иргэдээ мэргэжилтэй болгох, үйлдвэржүүлэлт, орон сууц, шударга ёс тогтоох гээд хэдэн гол чиглэлээ тусгаж өгөөд, түүнийгээ Засгийн газрын бүтэц рүү оруулаад, түүндээ зохицуулж Ардчилсан намын гишүүд тэр бодлогоо төлөөлж Засгийн газрын бүрэлдэхүүнд орж байгаа бол ойлгож болохоор байна. Гэтэл тийм зүйл болсонгүй. Гэрээ хийж, албан тушаал авна гэж яваа манай намын нөхөд бол одоо зөвхөн тэр албан тушаалаа л төлөөлдөг хүмүүс болж хувирах нь. Ардчилсан нам, түүний масс, УИХ дахь бүлгийг тэд төлөөлж чадахгүй боллоо. Засгийн газрын бодлогыг УИХ дээр нэгдсэн байдлаар хэлэлцүүлээд аваад явна гэх юм бол, Ардчилсан намын бүлэг дотор олонх болсон хэсгийн санаа бодол Засгийн газрын бодлогод тусч байвал цаашдын үйл ажиллагаанд нь хэрэгтэй юм даа.

-Танайхан бүлэг дээрээ ярилцаад гэрээг хэлэлцье, түүнд Эрдэнийн хувийг оруулъя, дээрээс нь тойргийг ялгаварлалгүй 76 гишүүнээ бүрдүүлье гэж шийдвэрлэсэн гэж ярилцсан ч бүтэл тааруу байх шиг байна. Тэр юу болж байгаа вэ?

-УИХ-аа эхэлж бүрэлдүүлээд дараа нь Засгийн газраа бүрдүүлэх ажлаа хийе. Энэ хоорондоо бодлогын шинж чанартай асуудлаа гэрээндээ тусгая, Засгийн газар байгуулах ажлаас нэг хоёр хоногийн завсарлага аваад дотроо сайн ярилцъя гэж тохирсон юм. Түүнийг манай бүлгийн 15 гишүүн дэмжээд 11 нь эсэргүүцсэн юм л даа. Үдээс өмнө ингэчихээд үдээс хойш болохоор буруу тоолсон байна гээд үүнийг засах асуудал гарч ирсэн. Хорин хэдэн хүний саналыг зөв тоолж чадахгүй байж улс орны бодлогыг яаж тодорхойлох гээд байгааг ойлгохгүй байна.

Хэдэн хүн МАХН-тай очиж юмаа ярьчихаад эргэж ирж биднээр түүнийгээ батлуулдаг, бид түүнийг нь хууль зүйн хүчинтэй шийдвэр болгоход оролцдог, тийм болж хувирах гээд байна л даа. Уг нь Баянголын 25 дугаар тойрог гэж нийслэлийн тэр том дүүргийн төлөөллийг УИХ-д нэн даруй оруулж ирэх ёстой. Түр үнэмлэхээ авсан 76 хүнийг СЕХ сонгуулиас хойш 14 хоног дотор шууд өргөн барих ёстой. Гэтэл үүнийг манай бүлгийн дарга чуулганы хуралдаан дээр яриагүй.

-Яагаад?

-УИХ дахь Ардчилсан намын дарга бол нэг фракцын дарга биш. Нэг хэсэг хүний дарга биш. Бүлгийн 28 гишүүний ашиг сонирхлыг хангах, эрмэлзлийг нэгтгэх үүрэгтэй хүн. Гэтэл бүлгийн олонхийн шийдвэрийг УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаан, байнгын хороонд уламжлаагүй нь том алдаа юм.

-Намын бүлэг дотор фракц юм уу, хэсэг бүлгийн эрх ашгийг төлөөлсөн хэсэг гарчээ гэж ойлгож болох уу?

-Сайдын суудал халаасалчихсан яваа хүнтэй сайн санаа уралдуулах боломж алга. Тэр фракцтай өрсөлдөх хэцүү л дээ. Өнөөдрийн Засгийн газар албан тушаалын горьдлого дээр л бүрэлдэж бий болж байна. Манай нам дотор ч, МАХН дотор ч ялгаагүй. Засаг хэврэг байдал руу явж байна. Уг нь бол Засгийн газраа хурдан байгуулаад, цөөнх нь түүнд хяналтаа тавиад явах ёстой л гэж үзэж байгаа юм. Өнөөдөр бид дийлдэж байгаа юм шиг харагдаж магадгүй. Гэхдээ сайн зүйл бол ялагддаггүй. Ард түмнийг байнга ялна гэж байхгүй. Нэг хэсэг хуйвалдаан амжилттай болж болно. Байнга хуйвалдаад байх боломжгүй. Сайн зүйл, үнэлэмж эргэж сэргэнэ гэсэн итгэлтэй байна.

-МАХН олонх болчихоод байхад Ерөнхий сайд С.Баяр яагаад ардчилсан намтай хамтрая гэв. Сөрөг хүчингүй болж байгаад долдугаар сарын 1-ний хэрэг явдал, өөр бусад асуудлыг мартуулъя гэсэн санаа юу?

-Хариуцлага тооцох шаардлагатай, нэхэл хатуутай өмнөх олон асуудал бий. Тэр бүхнээс зугтах л арга юм уу даа. Ардчилсан намын хэдэн гишүүнийг өөртөө татсанаар нүүрээ тахлах оролдлого хийж байгаагаас бус үнэхээр хамтдаа бодлогоо хэрэгжүүлээд явъя гэсэн зүйл байхгүй. С.Баярыг манай намын хамгийн хүсээгүй хэсэгтэйгээ нийллээ гэж нөгөө талаас бодож байна. Албан тушаалд дуртай тийм л хэсэгтэй нийллээ. Бодлогыг хэрэгжүүлдэг, зарчим, шударга ёс барьдаг, ажил хийхийн төлөө байгаа хэсэг нь нөгөө талдаа үлдлээ. Гэхдээ бид Засгийн газарт сайн бодлого оруулаад, бүтцийг зөв болгохын төлөө ажиллах гэж л одоо оролдож байна.

-Хамтарсан Засгийн газартай болмогц парламентад сөрөг хүчин үгүй болно. За яах вэ, С.Оюун, З.Алтай, Д.Энхбат нар сөрөг хүчний үүрэг гүйцэтгэх л байх. Ийм дампуу байж болох уу. Эсвэл танай намынхан бүлэг дотроо хуваагдаад нэг хэсэг нь сөрч зогсох уу. Заавал цөөнх байх ёстой гэж үзсэнээс ингэж асуулаа л даа?

-Аливаа намын удирдлага өөрийн намын гол бааз суурь дээр суурилах ёстой. Тэднээсээ холдоод өөр айлын буурь руу нүүгээд явчихвал намаа төлөөлж чадахаа больчихож байгаа юм. Гэхдээ Ардчилсан намын үзэл санаа, үнэт зүйлийг төлөөлдөг хэсэг нь нөгөө талдаа, хатуу байр суурь дээрээ үлдэж байгаа. Ард түмний дуу хоолойг хүргэж, тэдний хяналтыг тогтоох чадвартай гэж үзэж байгаа.

-МАХН өөрийгөө социал демократ үзэл баримтлалтай болсон гэж зарладаг. Ажиглахад танай намаас экс социал демократчууд голлож МАХН-тай хамтрах гэж байх шиг. Социал демократ нь социал демократтайгаа нийлэх гэж байгаа юм болов уу?

-Бөөр бөөрөөрөө нийлнэ гэдэг шиг үү. Албан тушаалд хүрч байвал ямар ч аргаар хамаагүй гэсэн үзэл бодолтой хэсэг хаана ч байдаг. Гол нь тэд албан тушаалыг ард түмэнд үйлчлэх үйлчилгээ гэж харахгүй байна. Би хувьдаа албан тушаалыг ард түмэнд үйлчлэх үйлчилгээ гэж боддог. Тийм учраас бид гарч ирээд татварыг бууруулах бодлого хэрэгжүүлдэг, авлигатай, хүнд сурталтай, ядууралтай тэмцдэг. Үйлдвэржүүлнэ, өөрсдөө юмаа хийнэ гэсэн бодлого дэвшүүлдэг. Манай нөгөө хэд болохоор албан тушаалаар далимдуулж улс төр дэх хүрээллээ бэхжүүлэх, шантажийн хэрэгсэл болгож, албан тушаалаараа дарамталж өөрсдөдөө илүү ашиг олох гэсэн зам руу явж байна.

Ардчилал дараагийн шатандаа орохын өмнө олигархиудын хуйвалдааныг үздэг байж магадгүй л юм. Түүнтэй тэмцэхгүйгээр ардчилал төгс хэлбэр, дээд шат руугаа орохгүй нь л дээ. Энэ чиглэлд бид хууль эрх зүйн орчин, бодлогоо өөрчлөх хэрэгтэй. Муу юмнаас бас сурч болдог.

-Энэ бол Ардчилсан хүчин дотор гарч байгаа анхны хагарал биш. 1996-2000 оны “Ардчилсан холбоо” эвслийн үед мөн л бүлэг дотор дэд бүлэг гарч, lдараа нь сонгуульд ялагдаж байсан. Өнгөрсөн УИХ-ын үед Ардчилсан намын зарим гишүүн МАХН-ын бүлэгтэй нэгдэж байсан. Тэгээд эцэст нь бүлэг ч үгүй зөвлөл гэдгийг байгуулсан. Одоо дахиад л МАХН-тай хамтарлаа. Яагаад үүнээс хаширдаггүй юм бол?

-Бүдүүн бүлгийг нэг бодлого хэрэгжүүлэх гэдэг талаасаа байгуулж байна гэж хэлж байсан ч сүүлд нь алдаа болсныг мэдсэн. Түүнээс одоо сургамж авах ёстой. Сургамж авдаггүйгээсээ бид буцаж унаад байгаа юм. Хамтарсан Засгийн газар бол хөгжил тийш их үсрэлт хийх Засгийн газар гэж зарлаж байна. “Их үсрэлт”, “Үсрэнгүй хөгжил” гэдэг үгийг бид анх хэрэглэж байгаа ч юм биш. Урд хөршид дээр үед Мао үүнийг хийх гэж байгаад 30 сая хүн нь өлсгөлөнд нэрвэгдэж Хятадын хөгжилд хүндрэл учруулж байсан. Ийм гашуун түүх байдаг. Их ухралт, хариуцлагагүй байдал тийш, хуулийг үл хэрэгсдэг, хариуцлагаас зугтаадаг, хяналтгүй байдал руу тавьж байгаа гүүр болж хувирч мэднэ.

-Танай 15 гишүүнийг бүлэг дотор бүлэг үүсгэсэн гэсэн яриа байгаа. Үнэхээр тийм үү?

- Бүлэг дотор бүлэг биш, байдлыг ойлгож байгаа, эрүүл саруул, зарчмын байр суурьтай гишүүний тоо л нэмэгдэж байна.

-Чуулганы хуралдаан дээр Ардчилсан намын зарим гишүүн Э.Бат-Үүл гишүүн рүү “Бодлого дэмжихгүй бол намаас яваарай, зайлаарай” гэж байсан нь харамсалтай л санагдсан?

-Үнэхээр тэр хүн рүү яаж тэгж хэлж чадаж байна аа л гэж харагдсан л даа. Өөр юу гэх вэ дээ.

-Үзэл бодол таарахгүй бол Ардчилсан намаас нам төрөх үү?

-Үгүй байх аа. Манай намын гишүүдийн олонх нь нийгэм зөв яваасай гэсэн, шударга талыг дэмждэг хүч байгаа шүү дээ. Тэгэхээр задрахгүй.

-Иргэний намынхан Ардчилсан намтай нийлье гэлээ. Ардчилал хүчирхэгжиж байна гэж үүнийг үзэх үү?

-Иргэний намын шийдвэр гарч тэр залуус орж ирж байна. Тэд ардчиллын гэр орныг өөд татъя. Хажууд нь өөр майхан босгоод хэрэггүй юм байна. Шударга ёс тогтоож авч явъя. Тэр эгнээг улам нэмэгдүүлье гэсэн. Зөв дүгнэлтэд тэр залуучууд, нийгмийг шударга болгохын төлөө явдаг хүмүүс нэгдэж байгаад баяртай байна. Read More......

Одоо ганцхан дурлачихаад үхье
Одоо ганцхан дурлуулчихаад үхье
Одоо ганц л намрыг, шарласан тэнгэртэй нь харчихаад
Орь залуухан хавраар нэг л амьсгалчихаад

Бов бор шорооноос ногоон өнгө дэлгэрэхийг үзчихээд
Болжморын нүдэн дэх инээмсэглэлийг гэрэлтэн гэрэлтэтлээ харчихаад
Өвс чирсэн шоргоолжийг үүр рүүгээ зүтгэхийг үзчихээд
Өндрийн ганц шувууг саравчлан саравчлан харчихаад
Явъя

Солонго руу давхиж яваа эрмэг цагаан гүүг
Солонгон доторх солонготой нь ганц л харчихаад явъя
Модод шөнөөр ододтой байраа солихыг үзчихээд
Одны гэрэлтэй усанд хөлөө нэг дүрчихээд
Бүр явъя

Сүүлчийн удаа, ганц л удаа
Сүмийн оройд заларсан гөрөөсөнд мөргөчихөөд буцъя
Ээ, хичнээн их хүсэл вэ, сэтгэл яасан ч их вэ
Хэний ч бичээгүй шүлэг ганцыг биччихээд л...

Read More......

Хакеруудын дайралт сvvлийн vед ихээр идэвхжиж байна. Тэдний хувьд энгийн айл гэр, албан байгууллагын компьютерт халдах юу ч биш. Тэр ч байтугай хамгийн чанга хамгаалалттай гэгдэх Америкийн Пентагонын компьютерт хvртэл аль хэдийн халдаад амжчихсан. Азаар уг халдлага Батлан хамгаалах яамны vйл ажиллагаанд ноцтой єєрчлєлт оруулаагvй гэнэ.
Хакерууд интернэттэй бараг нас чацуу юм. Интернэтийн сүлжээг ашиглан хэнийх ч бай хамаагvй компьютерт нь чєлєєтэй нэвтэрдэг тэдний авьяасыг заримдаа vнэлмээр ч юм шиг.

Эдгээр долоон заалтад:

Read More......

Read More......

The Law of the Word

Брэнд хэрэглэгчийн ой тойнд зөвхөн нэг нэр буюу нэг л

үгээр илэрхийлэгдэн үлддэг

Mercedes Benz унадаг нэгний тухайд хамгийн түрүүнд юу бодогдох вэ? Ихэнх хүний хувьд хамгийн түрүүнд "нэр хүнд" бодогддог. Үнэтэй, загвар сайтай, найдвартай Герман машин, бусдаас ялгарах нэр хүнд. Audi Герман, Honda загвар сайтай, Toyota найдвартай ч зөвхөн Mercedes л нэр хүндийг илэрхийлдэг.

Брэнд бий болгон хөгжүүлэхийг хүсвэл бусдаас ялгаруулах, ганцхан үгээр илэрхийлэгдэх сэтгэгдзлийг л хэрэглэгчдэд болон худалдан авагчдад бий болгох хэрэгтэй. Mercedes-нэр хүндийг, Volvo-аюулгүй байдлыг илэрхийлдэг шиг.

Volvo хэрэглэгчийн хувьд аюулгүй байдлыг илэрхийлдэг. Үүний үр дүнд Volvo сүүлийн 10 жилийн туршид АНУ-д хамгийн их борлогдсон Европын люкс автомашинаар шалгарав.

Брэнд ямар нэг үгийг эзэмшин өөрийн болгосон цагт өрсөлдөгчдөд тэрийг өөрчлөх ямарч арга байдаггүй. Volvo-rooc илүүг үйлдвэрлэж чадна гэсэн олон компани (Saab, Mercedes-Benz) байдаг ч хэрэглэгчийн хувьд зөвхөн Volvo л хамгийн аюулгүй нь хэвээр үлддэг.

BMW гэхэд хамгийн түрүүнд юу санагдаж байна вэ? Жолоодоход хамгийн их таашаал өгдөг автомашин. BMW "жолоодлого" гэсэн үгийг эзэмшдэг. Үүний үр дүнд АНУ-д Европ автомашинуудаас борлуулалтаараа хоёрдугаарт ордог.

Гэхдээ энэ гурван автомашины жишээ (Mercedes, Volvo, BMW) брэндийн өргөжих зарчимд нийцдэггүй. Mercedes хямд төсөр машины үйлдвэрлэл эхэлж, Volvo спорт загварлуу харин BMW люкс загварлуу хошуурхаж эхэлсэн.

Kleenex гэж юу вэ? Kleenex онцолж нэг шинж чанар дээр төвлөрөөгүй ч спортын, айл гэрийн, нийтийн хэрэглээнийх ч бай зөөлөн, тусгайлан нугалсан цаасан салфетка юм. Kleenex хэрэглэгчийн хувьд "цаасан салфетка" гэсэн утга агуулдаг. Анхны цаасан салфетка Kleenex-ийн эцэг Кимберли Кларк Kleenex-ийг зах зээлд гарган аажмаар ариун цэврийн цаас болон цаасан алчуурны зах зээлрүү тэлэв. "Кармандаа ханиад бүү авч яв" гэсэн уриагаар олон жилийн турш рекламдав. Цаасан салфетка аажим аажмаар даавуун алчуурыг орлох болов. Түүнээс хойш цаасан салфетканы олон брэнд гарсан боловч Kleenex хүчээ алдаагүй хэвээр байхын учир юунд вэ? Дэлгүүрт ороод салфетка авах хэн нэгэн тэр салфетканы брэнд X ч бай, Ү ч бай "Kleenex авъя" гэж хэлдэг.

Gillette сахалын хутгыг, Coca-Cola хийжүүлсэн ундааг, Scotch наалдамтгай цаасыг илэрхийлдэг болсон байна. Брэндийн нэр бүтээгдэхүүний нэр терлийг илэрхийлсэн нийтлэг нэр болно гэсэн үг. "Үүнийг ксероксдоод өгөөч" "Нэг скоч авъя" гэж сонсогдох нь цөөнгүй.

Брэнд хэрхэн бүтээгдэхүүний нэр болдог нь тайлагдашгүй нууц биш юм. Тэд бүгд анхдагч, хялбар мөн амар байсанд оршино.

Гэтэл зах зээлд тэргүүлэгчийг ялсанаар брэнд нийтлэг нэр болдог уу гэвэл үгүй юм. Pepsi нэгэн үе Coca-Cola-raac илүү гарсан ч гэсэн кола бол Coca-Cola хэвээр л үлдсэн.

Тухайн брэнд салбартаа анхных байсан цагт өөрөөр хэлбэл шинэ нэр төрлийн бүтээгдэхүүн гаргасан бол брэндий нэр нь бүтээгдэхүүний нийтлэг нэр болдог.

Тэгвэл салбартаа анхных биш компани яах вэ? Үргэлж хойно явна гэсэн үг үү? Үгүй. Зорилгоо нарийсгаж агших зарчмаар шинэ нэр төрлийн бүтээгдэхүүн бий болгож болно шүү дээ.

Federal Express илгээмж хүргэлтийн анхны компани байгаагүй. 70-д оны үед хүргэлтийн бизнест дөнгөж хөлөө тавьж буй "шинков" байсан. Тэр үед удирдлага нь зорилгоо нарийсгаж "шөнө өнгөрөөгөөд" буюу маргааш нь эзэн дээрээ очих шинэ төрлийн илгээмж хүргэлтийг бий болгов. Өнөөдөр FedEx гэсэн нэр шуурхай хүргэлттэй ижил утгатай болж чадсан. Өнөөдөр хүмүүс "Энэ илгээмжийг федекслэмээр байна" гэж ярьдаг болсон. Харин дараа нь үйлчилгээний нэр төрлийг олшруулж 2-3 хоногийн арай хямд хүргэлтийг туршиж зхэлжээ.

FedEx сүүлийн 10 жилд анхны зарчмаасаа улам холдож байгаа юм шиг санагдана. Үйлчилгээний нэр төрлийг хэт олшруулсаар. Өөр шиг нь тодорхой зорилготой шинэ компани өрсөлдөж гарах хүртэл брэндийн өргөжилт нь компанид хүндрэл учруулахгүй ч болгоомжлохыг зөвөлмөөр байна.

Prego, Ragu хоёрын жишээг харалдаа. Ragu олон жилийн туршид спагегтигийн соусны зах зээлд ноёрхож төрөл бүрийн соус гаргадаг байв. Гэтэл Prego зөвхөн нэг төрлийн "өтгөн" соус үйлдвэрлэн зах зээлийн 27 хувийг гартаа оруулж чадсан түүхтэй. Prego "өтгөн" гэсэн үгийг ашиглажээ.

Брэнд бий болгоход нэр чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. Хэдий хэлбэр, өнгө, мэдрэмж нь сонголтонд нөлөөлөх гол хүчин зүйлс боловч аливаа юм хүний ой тойнд нэг үгээр л илэрхийлэгдэн үлддэг. Тархи нэрийг тогтоож эргээд санахдаа тэр үг л хамгийн түрүүнд орж ирдэг. Бүтээгдэхүүний хувьд өнгө, хэлбэр, мэдрэмж чухал бол брэндийн хувьд нэр бүхнийг шийддэг. Өөрийн бүтээгдзхүүний тодорхой нэг шинж чанарыг онцгойлон гаргаснаар брэндээ нэг үгээр илэрхийлэх боломжтой болно.

Насанд хүрсэн дундаж хүний тархи ойролцоогоор 50 000 үгийн багтаамжтай гэсэн судалгаа байдаг. Хүн зөвхөн 50 000 үгийн утгыг нь мэдэн ашигладаг. Гэтэл зөвхөн АНУ-д л саяаас илүү брэнд бүртгэлтэй байдаг. Шинжлэх ухааны ололтын үр дүнд тархины эд эсийг хиймэл оюун ухаанаар л солихгүй юм бол нэг зүйл нэгээс илүү утга агуулна гэж үгүй.

Энэ зарчмыг маркетерүүдын ихэнх нь мэдэх боловч яагаад брэндээ дандаа өргөжүүлдэг вэ? Ганцхан нэр төрлийн бүтээгдэхүүнд төвлөрөхөөр өөрсдийгөө гарцгүй агуйруу орсонтой зүйрлэдэг. Компани өсөхөө чухалчилан бүтээгдэхүүний нэр төрлийг олшруулж эхэлдэг. Гэтэл бүх учир брэндийг биш харин зах зээлийг өргөтгөхөд оршдог гэдгийг ухаардаггүй. FedEx шуурхай хүргэлтийн, Ragu өттөн соусны зах зээлийг өргөтгөж чадсанд тэдний амжилтын нууц оршино.

FedEx-ийн түргзн шуурхай үйлчилгээг знгийн хүмүүсээс гадна дээд удирдлагын том албам тушаалтнууд сонирхож эхлэв. Шуурхай хүргэлт арай илүү үнэтэй, FedEx ч өөрийн савалгааны үзэмжийг сайжруулсанаар хүмүүс FedEx-ээр ирсэн л бол маш чухал илгээмж гэсэн ойлголттой болов.

Mercedes-Benz ч анхан ижил стратеги баримтлан үнэтэй машины зах зээлд ноёрхон "нэр хүнд" гэсэн утгыг агуулдаг байв. Гэхдээ "нэр хүнд" гэдэг үгэнд болгоомжтой хандах шаардлага бий. Юуны өмнө таны санал болгож буй бүтээгдэхүүн үйлчилгээ өрсөлдөгч нараас үнэтэй байх ёстой. Нөгөө талаас нэр хүндийг илэрхийлэх уриа олох хэрэгтэй.

Эхнийхийг биелүүлэхэд маш хялбар-Mercedes Benz брэндийн автомашин Cadillac-aac хоёр дахин үнэтэй байдаг. Хоёр дахь ажлын хувьд гэвэл Benz "дэлхий дээрх бусад автомашинаас ялгарах инженерчлэлийн уран бүтээл" юм. Гэхдээ Benz ч гэсэн FedEx-ийн нэгэн адил бүтээгдэхүүний нэр төрлөө олшруулж, янз янзын үнэ тавьснаар хамгийн их зарагдах люкс автомашин байхаа хэдий больсон.

Брэндийн нэрийг бусад салбарт ашиглахаас илүү зорилгоо нарийвчлан тодорхойлж, дараа нь бүтээгдэхүүнээ хөгжүүлэн боловсронгүй болгох компани амжилтанд хүрдэг.

• Montblanc-ээс өмнө үнэтэй үзэгний зах зээл бараг байгаагүй;
• Stolichnaya болон Absolut-aac өмнө үнэтэй водканы зах зээл огт байгаагүй;
• Volvo-rooc өөр аюулгүй байдалд өндөр анхаарал тавьсан машин байдаггүйг хүн бүр мэднэ.

Компанийн санаа зовних гол асуудал зөвхөн зах зээлд эзлэх хувь бол амжилтанд хүрзх замаа олоогүй байна гэсэн үг.

Боломжит зах зээлийн хэдэн хувийг эзлэх бус харин зорилгоо нарийвчлан хэрэглэгчийн ой тойнд ганц л үг шингээж чадсан цагт амжилт ирдгийг анхаараарай.

Read More......

Шийдвэрлэх мөчид ажиллагаанд аль болох олон цэргийг оролцуулах хэрэгтэй

Карл фон Клаузевиц

Үндэсний хөл бөмбөгийн лигийн хамгийн муу баг хамгийн шилдэг багтай тоглох үед талбай дээр бүрэн тоглогчидтой(12), харин шилдэг баг маань 11 тоглогчтой байхад хэн нь хожих талаар эргэлзэх хэрэггүй. Бизнесийн баг илүү өргөн байдаг болохоор чанарын ялгааг арилгах, давамгайлах нь илүү түвэгтэй явц.

Эрүүл сэтгэдэг маркетингч алдагдлын шуурган дунд амжилтын төлөө урагшаа гэж хашгирдаггүй юм. Сайн жанжин өөрийн стратегиа боловсруулахдаа шилмэл хүмүүст тулгуурладаггүй. Тийм учраас хүмүүстээ ямар аймшигтай нөхцөлд байгаагаа хэлэх хэрэгтэй, гэхдээ шилмэл хүмүүстэйгээр ялахаар төлөвлөж огт болохгүй. Зүгээр л зөв стратегиар ялна гэж төлөвлө. Хүний хүчин зүйлээс шалтгаалж байгаа цагт амжилт тогтвортой бус.

Харамсалтай нь олонхи копаниуд шилмэл хүмүүсийн араас хөөцөлддөг стратегитай. Шилмэл мэргэжилтнүүдийг цуглуулаад хөлсөлчихвөл тэдний сайн боловсрол нь өрсөлдөгчийг боловсон хүчний хувьд давж гарахад нь нэмэр болно гэж тэд итгэдэг. Статистик мэддэг захын оюутан энэ үнэмшил рүү чинь нулимна. Шилмэл хүмүүсээр бага шиг баг бүрдүүлж болох байх л даа. Харин компани том байх тусам шилмэлүүд чинь дундаж руу ойртох магадлалтай. Хэт том компанийн хувьд оюуны шигшээ маань бүр тэг рүү очих болно.

IBM -д 400 000 орчим хүн ажилладаг. Энэ тоо улам өснө. Тэгэхээр цагаан захтнуудын тоо дагаад өснө. Тэр үед тэдний чадварын тухай хэн ч юу ч ярихгүй. Компьютерийн дайнд IBM эйзенхауэрыг яс дуурайснаар ялж байгаа. Өрсөлдөгч нь 2 ажилтантай байвал IBM 4-тэй байна. Тэд 4-тэй болбол IBM 8 ажилтантай болно.

Төөрөгдөл 2: Шилдэг бараа

Олонхи маркетингчдийн тархинд хадаастай байдаг бас нэгэн төөрөгдөл бол маркетингийн дайнд шилдэг бараа л ялдаг гэсэн ойлголт юм. Өөрөөр хэлбэл надад ямар нэг сайн бараа байгаа л бол аягүй сайн рекламын агентлаг олоод л болоо. Тэд барааг минь худалдан авах чадвартай хүмүүст хүргэнэ. Дээр нь гэрээ хийх чадвартай худалдааны сайн ажилтан байхад гүйцээ.

Бид эсрэг хандлага гэж нэрлэдэг. Рекламны болон худалдааны ажилтнууд ямар нэг байдлаар үнэнийг олж тогтоогоод түүнийгээ ашиглан худалдан авах чадвартай үйлчлүүлэгчдийн толгойд байгаа өргөсийг авч хаяна.

Ингэж битгий маанагтаарай даа. Хүмүүсийн хүлээн авалтыг реклам, сайн худалдагч төдийгөөр өөрчлөх нь амаргүй. Тэгэхээр үнэн гэж юу вэ ? Хүн бүрийн дотор нэг жижигхэн хар хайрцаг бий. Хэн нэгэн хэзээ нэг цагт таны сурталчилгааг үзээд худалдагчийн уярам ятгалгыг сонсоод дараа нь хар хайрцаг руугаа хандан - Энэ үнэн үү, үгүй юу ? Гэж асуудаг. Орчин үеийн маркетингт хүмүүсийн сэтгэлгээг өөрчлөх гэсэн шал утгагүй оролдлого байдаг. Сэтгэлгээ төлөвшчихсэн л бол өөрчлөх бараг боломжгүй. Тэгэхээр үнэн гэдэг бол санхүүгийн чадавхи сайтай худалдан авагчийн тархинд оршиж буй хүртэхүй. Энэ нь таны үнэн биш байж болно, Гэвч таны тулж ажиллах ёстой ганц үнэн байсаар байх болно. Иймд та түүнийг хүлээн авч, түүнтэй ажиллах ёстой.

Чи тийм ухаантай юм бол яагаад баян биш юм бэ?

Та өөрийнхөө барааг шилдэг гэдэгт үйлчлүүлэгчийг итгүүлж дөнгөлөө гэхэд тэр юуны өмнө өөрийн бодлыг ахин нэг харна. Таны компьютер IBM-ээс лаг юм бол танайх яагаад тэднийх шиг манлайлахгүй байгаа юм бэ? гэж асууна.

Танай талд нилээд хэдэн хар хайрцаг байлаа гэхэд эзэмшигчид нь олонхийн санааг харгалзан үзэх л болно.

Чи тийм ухаантай юм бол яагаад баян биш юм бэ? Гэдэг бол их түвэгтэй асуулт. Маркетингийн дайнд зөвхөн чиний зөв байсан гэдгээр ялалт ирэхгүй. Урт хугацааны туршид шилдэг бараа заавал ялна гэсэн бас төөрөгдөл бий. Гэлээ ч цэргийн ч бай, маркетингийн тулалдааны түүхийг ялагчид л бичдэг билээ.

Хүч чадал ямагт үнэн байдаг. Ялагч л шилдэг бараатай гэдгээ ертөнцөд тунхаглах боломжийг олж авдаг юм шүү.

Read More......

The Law of Expansion

Брэдийн хуч нь тархацынхаа талбайтай

эсрэг хамааралтай байдаг

Chevrolet гэхээр хамгийн түрүүнд яаг юу бодогдож байна? Хариулахад төвөгтэй байгаа биз. Chevrolet том, жижиг, үнэтэй, хямд суудлын автомашин эсвэл ачааны тэрэг юм. Брэндээ бүх л төрлийн бүтээгдэхүүнд ашиглахад ийм байдалд хүрдэг. Chevrolet АНУ-д хамгийн их зарагддаг автомашин байсан, одоо харин үгүй. Ford тэргүүлж байна.

Гэхдээ Ford-ын хувьд ч ижил асуудал тулгарч байгаа. Цагтаа хүчтэй брэндүүд байсан Chevrolet, Ford-ын аль аль нь аажим аажмаар хүчээ алдаж байна. Ford-ын хэрэглэгч нар Taurus эсвэл Bronco, Explorer ч юм уу Escort-ыг нэрлэдэг. Үүний адил Chevy-гийн хэрэглзгч нарт Corvette- ээс гадна нэрэлчих хүчтэй брэнд байдаггүй. Chevy-гийн тодорхой имиж байхгүйд асуудал оршино.

Chevy-гийн 10 нэр төрлийн автомашин байдаг бол Ford-ынх 8. Үүнд л Ford-ын нзгдүгээрт, Chevy-гийн хоёрдугаар байранд байдгийн учир оршино. Брэндийн хүч нь тархацтай нь эсрэг хамааралтайг мартаж болохгүй.

Chevrolet яагаад ийм олон төрлийн автомашин санал болгож байна вэ? Илүү ихийг зарахын тулд. Гэтэл богино хугацаанд ихийг зарах боловч урт хугацааны хувьд өөрийн брэндийг үгүй хийж байна.

Богино хугацаанд олныг зарж орлогоо нзмэгдүүлзх үү эсвзл брэндийн тархацыг хязгаарлаж хүчийг нь саармагжуулахгүйгэзр ирээдүйд ихийг зарах уу? Энэ бол таны сонголт. Олон компани ойрын ирзэдүйд л анхаарлаа төвлөрүулдэг. Тэд бүтзэгдэхүүний нэр төрлөө нэмж, янз янзын үнэ тавьж ялгаруулан бусад "нарийн" маркетингийн аргаар брэндийнхзз хүчийг саармагжуулдаг.

Chevrolet-ийн нэгэн адил American Express энэ алдааг давтсан компаниудын нэг. АmЕх анхан нэр хүндтзй зэзлийн карт байсан бол дараа нь шинззр арваад төрлийн карт зах зээлд нэвтрүүлжзз (Senior, Student, Membership Miles, Optima, Optima Rewards Plus Gold, Delta Sky Miles Optima, Opima True Grace, Optima Golf, Purchasing, Corporative Executive). Компанийн удирдлага жилд шинззр 12-15 карт гаргах зорилт тавиад байв. Өнөөдөр American Express зах зэзлийн дөнгөж 18 хувийг л эзэлдэг.

Levi Strauss мөн л ижил алдаа хийсэн. Илүү олон хэрэглэгчтэй болохын тулд хэрэгцээнээс илүү жинсний загвар, төрлийт гаргав. 27 төрлийн Levi's төсөөлдөө. Магадгүй тэр олон төрлөөс танд таарах загвар олдоогүй байхад "зөвхөн танд зориулсан загварыг санал болгож байна" уриатай байдаг. Сүүлийн долоон жилийн хугацаанд компанийн зах зээлд эзлэх хувь 31-ээс 19 хувь хүртэл буурав.

Procter & Gamble-ийн жишээг харъя. Crest нэртэй шүдний оо гаргахдаа маркетингийн менежер нь биднээс зөвелгөө авахдаа зөвөлж "Crest- ийн 38 нэр төрлийг төлөвлөж байна, багадах уу ?" гэж асуухад нь бид

"Таны аманд хэдэн шүд байгаа вэ?" гэж хариуд нь лавласан юм. "32" гэж хариулав.

"Ямарч шүдний ооны нэр төрөл хүний амандах шүднээс олон байх ёсгүй" гэж хэлсэн юм. Тэр үед Crest шүдний ооны зах зээлийн 36 хувийг эзэлж байсан бол одоо 25 хүртэл буурч оронд нь Colgate тэргүүлж байна.

Олон компани бүтзэгдэхүүний нэр төрлөө өргөжүүлэхдээ мэга брэнд босгох зорилготой гэдэг. Өөрөөр хэлбэл Chevrolet бол мэга брэнд харин Camaro, Caprice, Cavalier, Corsica-Beretta, Corvette, Lumina, Malibu, Metro, Monte Carlo, Prizm бол дан брэнд гэдэг. Гэвч худалдан авагч тзгж боддоггүй. Тэдний хувьд бүтээгдэхүүн болгон өөрийн ганц л брэндтэй. Бүтээгдэхүүнийг хамгийн сайн илзрхийлж чадах нэр л брэнд болдог. Энэ нь мэга брэнд ч бай дан брэнд ч байсан ялгаагүй. Жишэз нь Lumina-тай нэгэн "Би Chevy унадаг", харин Corvette-тэй нь "Би Vette-тэй" гэж хэлэх нь цөөнгүй. Chevrolet /Lumina хамааралд Chevrolet илүү хүчтэй бол, Chevrolet/ Corvette хамааралд Corvette давамгайлах нь ажиглагдана. Гэтэл маркетерүүд хзрзглэгчдээс ангид маркетингийн бодлого барьсаар...

Бүтээгдэхүүний нзр төрлөө өргөжүүлзх зарим оролдлогууд үнзхзэр гайхал төрүүлдзг:

· Gillette-ын ClearGel хөлсний үнзр дарагч (Сахалып хутаг. хеөс үйлдвзрлзгч)

· Fruit of the Loom-ын угаалгын нунтаг (Дотуур хувцсхны үйлдвзрлзгч)

· Harley Davidson-ы дарсны коктейл (Мотоцикл үйлдвзрлзгч)

Маркетерүүд брэндийн хүчийг, брэндийн борлуулалттай хольж

хутгадаг. Гэтэл борлуулалт зөвхөн тухайн брзндззс хамаардапүй, өрсөлдөгчийн давуу болон сул талын нөлөөлөлд бас өртддөг. Өрсөлдөгч сул дорой эсвзл бараг байхгүй тохиолдолд брэндзэ саармагжуулан бүтээгдэхүүний нэр төрлөө ихсэхсэнзэр борлуулалтаа нэмэгдүүлэх нь илүү тохиромжтой.

Diet-Coke нзртэй шинэ төрлийн бүтээгдэхүүн гаргахад Coca-Cola^ брзндийн хүчийг саармагжуулах аюул байтаагүй. Яагаад гэвэл өрсөлдөгч Pepsi-Cola мөн Coca-Cola-ийн нэгэн адил Diet-Pepsi гаргасан байна.

Хэрэв хүчтэй брэнд бий болгох зорилго тавьсан бол брэндээ өргөжүүлэх биш харин хязгаарлах хэрэгтэйг анхаарай. Урт хугацааны хувьд авч үзвэл брзндийн өргөжилт хүчийт нь саармагжуулан имижийг аюулд учруулдаг.

Read More......

The Law of Publicity

Брэнд бий болгоход зар сурта.ччилгаанаас

илуу таниулга чухал

Америкийн 5208 рекламын компанийн ихэнх нь брэндийг рекламаар бий болгодогт итгэдэг. Тэдний адил ихэнх маркетер брэнд бий болгох үйл явцыг брэндийг хамгаалж дэмжих үйл явцгай андуурдаг. MacDonald's, Coca-Cola гэх мэт "өндөрт нисэх" брэндүүдийн хувьд зах зээлд эзлэх байр сууриа хамгаалах үүднээс зар сургалчилгаанд асар их хөрөнгө хаях нь гарцаагүй боловч зар сурталчилгаагаар шинэ брэнд бий болдоггүй. Анита Родик Body Shop-ыг рекламаар том брэнд болгоогүй. Үүний оронд дэлхий даяар хэсэж орчныг хамгаалах талаар өөрийн бодлоо олонд хүргэсэн. Түүний тухай сонин сэтгүүлүүдэд нийтлэн бичиж, радио, телевизийн нэвтрүүлгүүдэд урьдаг байв.

Starbucks рекламнд шуудай шуудайгаар мөнгө хаяагүй. 10 жилийн туршид компанийн сурталчилгаанд зориулсан зардал 10 сая доллараас хэтэрдэггүй бөгөөд энэ нь бусад компаниудтай харьцуулахад өчүүхэн тоо юм.

Wall-Mart 100 тэрбум долларт хүрэх борлуулалтаар дэлхийн хамгийн том жижиглэнгийн дэлгүүр болохдоо рекламанд маш бага хөрөнгө зарцуулсан. Wall-Mart-ын "дүү" Sam's Club 45 сая долларын борлуулалтыг огт рекламгүйгээр хийсэн гэж хэлж болно. Гзтзл Miller өөрийн Miller Brewing, Miller Regular брэндүүдийг гаргахдаа 50 сая долларын рекламын төсөв гаргасан ч хэрэглэгчийн сэтгэлд үлдсэн юм алга. 50 сая доллар аажим аажмаар салхинд хийссэн мэт алга болов.

Шинэ брэнд бий болгоход реклам чухал үүрэг гүйцэтгэнэ гэдэг ойлголт аль хэдий хоцрогджээ. Мэдээллээр хахаж цацах эрин зуунд хүмүүс өдөр бүр зуу зуун худалдааны мэдээлэлтэй тулгарч байна.

Шинээр гарч ирж буй брэнд өөрийгөө олон нийтэд таниулах чадвартай байж л амжилтанд хүрнэ. Тэгвэл таниулга яаж хийгддэг вэ? Хамгийн сайн арга зам нь аливаад анхных байх.

• Band- Aid анхны шархны лент;
• Charles Schwab анхны хямдралтай хөрөнгийн биржийн зуучлагч;
• CNN кабелийн анхны мэдээлэлийн суваг;
• Compaq анхны зөөврийн компьютер;
• Domino's анхны пицца хүргэх үйлчилгээ;
• ESPN анхны кабелийн спортын суваг;
• Heineken анхны импортын шap айраг;
• Hertz анхны автомашин түрээслэгч компани;
• Kentucky Fried Chicken анхны тахианы махан түргэн хоол;
• National Enquirer анхны супермаркетийн сонин;
• Playboy анхны эрэгтэйчүүдийн сэтгүүл;
• Tide анхны угаалгын нунтаг;
• Xerox анхны цаасан хувилах машин.

Эдгээр брэндүүд бүгд өөрийн чиглэл салбартаа анхдагч байсан болохоор хэвлэл мэдээллээр ихэд шуугиж байв. Мэдээ таниулга хоёр хоорондоо нягт холбоотой. Хэвлэлийнхзн сайн юмнаас илүү анхны юмны тухай бичиж нийтлэх их дуртай байдаг. Брэнд мэдээ болж чадаж байвал таниулах боломж гарлаа гэсэн үг.

Мэдээ болох хамгийн сайн арга нь шинэ. бүтээгдэхүүн бус бүтээгдэхүүиий шинэ төрөл бий болгоход оршино. Танай бүтээгдэхүүний тухай та биш харин бусад хүмүүс ярьсан нь илүү үр дүнтэй байдаг. Ийм л учраас таниулга нь рекламаас илүү үр дүнтэй байдаг бөгөөд сүүлийп 20 жилийн хугацаанд Олон нийтийн харилцаа (Public Relations-PR) нь зap сурталчилгаанаас илүү үр дүнтэй болох нь нотлогджээ.

Олон жилийн турш олон PR нь зар сурталчилгааны сүүдэрт явдаг байсан бол одоо байдал өөрчлөгдөж, брэнд таниулгаар бий болон рекламаар хамгаалагдах болжээ. Гэтэл одоо хэр нь PR-ын хэлтэс зар сурталчилганы хэлтсийн доор явж, хамгийн том PR компаниудыг зар сурталчилгааны компаниуд эзэмшиж байна. Өвс ургадаг шиг аажим аажмаар энэ байдалд хүрсэн болохоор анзаарсан нэгэн байхгүй байна. Факсыг жишээ болоход сүүлийн хорин жилийн турш компаниудын хувьд факс нь харилцааны чухал хэрэгсэл болоод байна. Америкт жилд 65 тэрбум факс илгээгддэг ба нэг хүнд 240 хуудас ноогддог. Өнөөдөр олон улсын ярианы тал хувийг факс эзэлж байна. Гайхалтай нь факсын энэ амжилтын тухай дурьдаж бичсэн нзгэн алга. Удаан бөгөөд аажим аажмаар энэ байдалд хүрсэн болохоор тэр.

Харин интернэтийн хувьд байдал тэс ондоо. Интернэтийн хөгжил асар богино хугацаанд болж өнгөрч байгаа болохоор хэвлэл мэдээлэлийн хэрэгслээр их шуугидаг. Гэтэл өнөөдрийн нийгэмд ихэнх удирдлага и-мэйл явуулахаас факсыг илүүд үздэг.

Бид өнөөг хүртэл зар сурталчилгаанд анхаарал тавьдаг ч PR-ыг орхигдуулсаар иржээ. Гэтэл брэндчлэхэд реклам биш харин таниулга илүү чухал үүрэг гүйцэттэдэг. Microsoft, Intel, Dell, Compaq, Gateway, Oracle, Cisco, SAP, Sun Microsystems нар The Wallstreet Journal, Business Week, Forbes, Fortune сэтгүүлүүдийн хуудаснаа бичигдэж ирсэн. Тэд реклам бус харин таниулгаар бий болсон брэндүүд юм.

Ихэнх компани брэндчлэх стратегээ рекламдах гэж ойлгодог. Брэндчилэх стратегээ таниулгаар эхлэх ёстойг мэддэггүй. Read More......

The Law of Advertising

Нэгэнт бий болсон брэндийг цаашид оршин тогтнуулахын тулд рекламаар дэмжих шаардлага гардаг

Рекламд зарцуулах төсөв улс орны батлан хамгаалахад зарцуулах төсөвтэй ижил. Тэр их зэр зэвсэг, техникт зарцуулагдах хөрөнгө улс орныг бусдын дайралтаас хамгаалдагийн нэгэн адил рекламд зарцуулсан мөнгөнөөс ширхэг зоос ч буцаж ирэлгүйгээр зах зээлийг өрсөлдөгчид алдахаас хамгаалдаг.

Таниулга хүчтэй хэрэгсэл боловч цаг хугацааны хувьд нөлөөлөл нь хязгаарлагдмал юм. Гэтэл брэндийг бий болгох үйл явц хоёр үе шаттайгаар явагддаг. Эхний үе шатанд бүтээгдэхүүний шинэ нэр төрлийг бий болно. Жишээлбэл, Xerox цаасан хувилагч машинаа зах зээлд анх 1959 онд гаргахад олон сонин сэтгүүл түүний тухай бичиж шуугижээ. Компанийг байнга телевизээр гарган шинэ бүтээгдэхүүнийг нь танилцуулж байв. Хоёр дахь үе шатанд шинэ нэр төрлийг бий болгосон компаний өсөлт явагдана. Үнсний сав үйлдвэрлэгч Хегох-ын амжилт хойч үедээ жишээ болон маркетингийн түүхэнд бичигдэн үлджээ.

Харин өнөөдөр хүн болгон Xerox-ыг мэддэг, хувилах зах зззлд шилдэг брэнд гэдгийг хүлээн зөвшөөрдөг. Тиймээс ч мэдээ болгох зүйл байхгүй болж халааг рекламд шилжүүлэх шаардлага гардаг.

Амжилтанд хүрсэн бүх брэндүүд энэ замыг туулж гардаг: Compaq, Dell, SAP, Oracle, Microsoft, Starbucks, Wal-Mart бүгд таниулгаар эхэлсэн. Таниулах бололцоо дуусахад тэд рекламаар байр сууриа хамгаалж үлддэг. Эхлээд таниулга, дараа нь реклам гэсэн бичигдээгүй хууль брэндэд үйлчилнэ.

Эрт хэзээ нэгэн цагт ямарч компани реклам ашиглах нь зайлшгүй болдог. Реклам зах зээлд өөрийгөө хүлээн зөвшөөрүүлэх өртөгийг нэмсэнээр өрсөлдөгчдөөс зах зээлийг хамгаалах боломж олгодог. Бодоод үздээ, шүдээ хүртэл зэвсэглэсэн хөрш оронлуу довтлох нь ухаалаг алхам биш биз дээ. Coca-Cola, Nike, MacDonald's гэх мэт хүчтэй "Батлан хамаалах"-тай брэндүүдтэй хүчээ үзэхийн тулд зар сурталчилгаанд асар их мөнгө хаях хэрэгтэй гэдэг нь ойлгомжтой.

Компанийн удирдлага зар сурталчилгааны төсвөө эргээд ашиг авчрах хөрөнгө оруулалт бус харин өрсөлдөгчөөс брэндээ хамгаалах даатгал гэдгийг сайтаар ойлгох хэрэгтэй.

Брэндийг рекламдахдаа яг юуг нь сурталчлах вэ? Мэдээж "хамгийн хамгийн" болохыг нь. Тухайн брэнд нь "хамгийн хамгийн" буюу тэргүүн юм гэсэн ойлголт хэрэглэгчийг хамгийн их өдөөж өгдөг.

• Heinz- Америкчуудын хамгийн дуртай кетчуп;
• Heineken- Америкийн хамгийн сайн импортын шар айраг;
• Coca- Cola- жинхэнэ амт;
• Barilla- Италийн хамгийн сайн гоймон;
• GoodYear- хамгийн сайн дугуй.

Гэтэл бүтээгдэхүүнээ хамгийн сайн гэж сурталчлах лидерүүд маш цөөн байдаг. Ихэнх брэндийн лидерүүд хамгийн сайн гэхээсээ илүү аль нэг шинж чанарыг л рекламддаг.

"Бид хамгийн сайн нь" гэж рекламдахад хэрэглэгч "Бүгдээрээ ижил ярих юм" гэж бодоод анхаардаггүй. Та ямар ч сонин, сэтгүүл харсан "бид илүү сайн" гэсэн рекламаар дүүрэн. Бүгд ижил.

Харин "Бид салбартаа тэргүүлэгч" гэхэд хэрэглэгч танайхыг арай илүү юм байна гэж боддог. Тэгвэл том брэндүүд тэргүүлэгч гэсэн реклам хийдэггүй. Хэрэглэгчдийн дунд хийсэн судалгаанаас үзэхэд хэрэглэгч тухайн бүтээгдэхүүнийг зөвхөн салбартаа тэргүүлэгч болохоор худалдаж авдаггүй байна. Тэд тэргүүн брэндийг бус арай илүү брэндийг сонгодог.

Та яагаад Coca-Cola ууж, Hertz-зэс машин түрээсэлж, Harvard-ыг сонгон суралцаж байна вэ? гэхэд

"Илүү сайн болохоор" гэсэн хариулт өгдөг. Илүү сайн бүтээгдэхүүн илүү их орлого авчрана гэдэг нь гарцаагүй. Тэгвэл ихэнх хүмүүс илүү сайныг хэрэглэхийн тулд тухайн салбартаа тэргүүлэгч брэндийг сонгодог. Илүү сайн болохоор салбартаа тэргүүлдэг биз дээ.

Зар сурталчилгаа маркетингийн хүчтэй хэрэгсэл боловч шинэ брэндийг тэргүүлэгч болгохын тулд бус нэгэнт тэргүүлэгч болсон брэндийн байр суурийг хамгаалахад хэрэглэгддэг. Нэгэнт хөл дээрээ тогтсон брэнд өрсөлдөгчдөө шахахын тулд хүчтэй реклам хийх нь зүйн хэрэг.

Гэвч реклам үнэтэй гэдгийг санах хэрэгтэй. Өнөөдер 35 секундийн реклам 1.2 сая доллар хүрч байна. Тэгвэл яагаад рекламнд мөнгө хаядаг вэ? Рекламанд зарцуулсан хөрөнгө эргэлт буцалтгүй өрсөлдөгчийн тань "Танай эдлэн газарт" шагайх өртөгийг нэмэгдүүлснээр "хашааны гадна" үлдээдэг. Read More......