XaPXyH

АТА КАРНЕЙ

БАРАА БVТЭЭГДЭХVVНИЙ ПАСПОРТ

Олон Улсын Худалдааг дэмжих хэрэгсэл – АТА Карнейн Тогтолцоо

Сvvлийн жилvvдэд тєрєл бvрийн бараа бvтээгдэхvvний тvр хугацааны экспорт болон импорт дэлхийн худалдааг єргєжvvлэхэд маш чухал vvрэг гvйцэтгэж байна. Vйлдвэр, аж ахуйн нэгж эрхлэгчид зах зээлээ єргєжvvлэхийн тулд хєрш орнууд болон бусад улс оронд єєрсдийн vйлдвэрлэсэн бараа бvтээгдэхvvнийг vзэсгэлэн яармаг болон ижил тєстэй арга хэмжээнд сурталчлах шаардлагатай байдаг. Vvний адил бизнес эрхлэгчид єєрсдийн боломжит худалдан авагч, импортлогчдод бараа бvтээгдэхvvнийхээ загварыг сурталчлах замаар гадаадын зах зээлд єєрсдийн эзлэх хувиа нэмэгдvvлэх арга замыг хайдаг. Дэлхийн эдийн засгийн даяарчлал єсч байгаатай холбоотойгоор инженер, дуучид, тамирчид, техникийн ажилтнууд, архитекторууд, мэс заслын эмч нар, жvжигчид, кино болон телевизийн багийнхан, сэтгvvлчид гэх мэт ажил мэргэжлийн хvмvvс тухайн мэргэжлийн тоног тєхєєрємжийг хялбар замаар олон улсад авч явах шаардлага гарч байгааа билээ. Энэ мэт тєрєл бvрийн бараа бvтээгдэхvvний тvр хугацааны экспорт болон импорт аж vйлдвэрийн мэргэшил болон техникийн хєгжил дэвшлийг олон улсад тvгээхэд чухал ач холбогдолтой юм. Бараа бvтээгдэхvvний тvр хугацааны импорт болон экспортод хамааралтай гаалийн бvрдvvлэлтийн vйл ажиллагаа Гаалийн Хамтын Ажиллагааны Зєвлєл одоогийн Дэлхийн гаалийн Байгууллага болон Олон Улсын Худалдааны Танхимын дэргэдэх Дэлхийн Танхимуудын Холбооны хамтын vйл ажиллагааны vр дvнд их хэмжээгээр хєнгєвчлєгдєж, тэдгээрийн vйл ажиллагааны уялдаа холбоо 1950-д оны сvvлээс сайжирч эхэлсэн билээ. Уг хамтын ажиллагааны vр дvнд 1961 оны 12-р сарын 6-нд “Бараа бvтээгдэхvvнийг тvр хугацаагаар оруулах АТА карнейн Гаалийн Конвенци” –ийг боловсруулсан байна. Уг Конвенци нь олон улсын зах зээлд голлох бараа бvтээгдэхvvнийг АТА карнейн хvрээнд нэг жилийн хугацаатай татвараас чєлєєлєх эргэлтэнд оруулах vйл ажиллагааг хангаж єгсєн байна. Дэлхийн Гаалийн Байгууллага 1990 оны 6-р сарын 26-нд бараа бvтээгдэхvvнийг тvр хугацаагаар оруулах тухай Станбулын Конвенцийг шинээр баталсан бєгєєд тус Конвенци нь тvр хугацаагаар бараа бvтээгдэхvvнийг оруулах тухай ємнє нь байсан бvх Конвенцуудыг нэгтгэсэн байна. Монгол Улс тус Конвенцид 2002 оны 12 дугаар сарын 5-ны єдєр нэгдэн орсон.

АТА карней гэдэг vг нь “Admission Temporaire” гэсэн франц vгийн товчлол юм. АТА Конвенци нь 1963 оны 7-р сарын 30-ны єдєр хvчин тєгєлдєр болсоноос хойш АТА карней бараа бvтээгдэхvvнийг тvр хугацаагаар татваргvй оруулах хамгийн чухал олон улсын Гаалийн баримт болсон юм. АТА Тогтолцооны гол зорилго нь бараа бvтээгдэхvvнийг тvр хугацаагаар оруулахад гарах бэрхшээлийг хязгаарлахад оршино. АТА карнейн тогтолцоо нь гаалийн байгууллага, худалдааны салбар, хувь хvн, аж ахуйн нэгж, худалдааны байгууллагууд гэх мэт тvр хугацааны импортын vйл ажиллагаа явуулах шаардлагатай бvх хvмvvст давуу талтай байдаг.

АТА карней нь тухайн улсын хилээр бараа бvтээгдэхvvнийг тvр хугацаагаар оруулахад шаардагддаг vндэсний гаалийн мэдvvлгийг орлох бєгєєд энэ нь гаалийн ажлыг хєнгєвчилж єгч байгаа юм. АТА карнейн хvрээнд хамрагдаж байгаа тvр хугацаагаар оруулах бараа бvтээгдэхvvнийг нэг жилийн хугацаанд хэд хэдэн улс оронд зорчих боломжийг бизнес эрхлэгчдэд олгож байгаа юм.

АТА карнейн системд ойролцоогоор 60 гаруй улс нэгдэн орсон байна. Эдгээр улсад АТА карнейг олгох болон тvvнд баталгаа гаргах vйл ажиллагааг Олон Улсын Худалдааны Танхимын дэргэдэх Дэлхийн Танхимуудын Холбооны баталгааны сvлжээний гишvvд болох баталгаа гаргагч байгууллагууд хяналт тавин ажилладаг. Улс бvрт ганц баталгаа гаргагч байгууллага байна. Тэдгээр нь тухайн улсын Худалдаа Аж Vйлдвэрийн Танхимууд байдаг. Монгол Улсад 2003 оны 6 дугаар сарын 12-ны єдрийн Засгийн Газрын 145-р тогтоолоор Монголын Vндэсний Худалдаа Аж Vйлдвэрийн Танхимыг АТА карнейг олгогч, баталгаа гаргагч байгууллагаар томилсон.

Баталгаа гаргагч байгууллага бvр тvр хугацаагаар оруулсан бараа бvтээгдэхvvнийг тухайн улсын гаалийн байгууллагын тогтоосон хугацаанд гаргаагvй тохиолдолд гаалийн байгууллагад импортын гаалийн татвар болон бусад албан татварыг тєлж барагдуулах vvрэгтэй. Тус тєлбєрийн хэмжээ бараа бvтээгдэхvvнд ноогдох импортын гаалийн болон бусад албан татвар дээр тvvний 10% нэмсэн хэмжээтэй байна. Баталгаа гаргагч байгууллага уг тєлбєрийг бараа бvтээгдэхvvнийг тvр хугацаагаар гаргасан этгээдээр нєхєн тєлvvлнэ. є.х. АТА карнейг эзэмшигч тvр хугацаагаар оруулах бараа бvтээгдэхvvнд ногдох импортын татварын баталгааг гаалийн байгууллагад гаргаж єгдєг байсан бол МVХАVТанхимд гаргана гэсэн vг юм.