XaPXyH

Хамар, хоолойн зам нь ямар нэг євчлєлгvй, эрvvл хvн унтаж байх vед хэл, хоолойн булчин болон хvvхэн хэл нь амьсгалын замын дээд хэсгийг нээлттэй байлгадаг бєгєєд vvгээр агаар амьсгалдаг байна.

Харин энэхvv булчин нь суларсан тохиолдолд амьсгалын замаар нэвтэрч буй агаарт саад болж, агаарыг тvгждэг. Дараагийн авсан амьсгал нь хоолойны булчингийн суларсан хэсгvvдэд чичиргээ буюу доргилт vvсгэснээс бидний хурхираа гэж нэрлэгддэг мєнєєх дуу чимээ vvсдэг аж. Судалгаанаас vзэхэд унтаж байхдаа хурхирдаг хvмvvсийн амьсгалах процесс нь хагас цагийн хугацаанд хамгийн багадаа 30 удаа тасалддаг. Харин зарим хvний хувьд нэг шєнийн дотор ойролцоогоор 600 удаа буюу 40 секунд тутамд тасалддаг гэнэ. Хэдийгээр хvний нас ахих тусам хоолойн хана болон хэлний булчин суларч улмаар хурхирдаг болдог ч сvvлийн vед залуучууд, хvvхдvvдийн дунд ч хурхирах нь нэмэгдэж байгаа аж.

Хамар, хоолойн замын эрхтнvvд ийнхvv суларч, гэмтдэг шалтгаан маш олон бєгєєд vндсэндээ анатомийн (ихэвчлэн тєрєлхийн болон євчлєл, гэмтлээс шалтгаалдаг) болон амьдралын хэв маягаас шалтгаалсан гэж ангилж болдог. Тухайлбал, хvvхэн хэл урт байх, бvйлсний булчирхай томрох, хамар дотор гєвдрvv ургах, хамар, хоолойн суваг нь тєрєлхийн нарийн байх, хамрын хана гэмтэх гэх мэт. Мєн таргалах, архины тєрлийн зvйл ихээр хэрэглэх, бамбай булчирхайн vйл ажиллагаа сулрах, тамхи татах, унтуулах эм, бэлдмэлvvдийг ихээр хэрэглэх, хангалттай нойр авахгvй, ядрах зэрэг шалтгаанууд хурхирахад ихээр нєлєєлдєг байна.

Хурхирахгvйн тулд юу анхаарах вэ?
Насанд хvрэгчдийн хувьд хурхирах нь хэвийн vзэгдэл мэт ойлгодог. Тэдний дийлэнх нь таргалсан юм уу, архи ууснаас болоод хурхирч байгаа юм. Харин хvvхэд тань хурхирч байвал энэ нь хvvхдийн эрvvл мэндэд сєргєєр нєлєєлдєг аж. Хурхирч байгаа хvvхдvvдийн 90 хувийн шалтгаан нь буйлс болон буйлсан булчирхай томорсонтой холбоотой хэмээн мэргэжилтнvvд дvгнэжээ. Унтаж буй хvvхэд хурхирч, удаан хугацаагаар vргэлжилж байгаа бол мэргэжлийн эмчид нэн даруй хандаарай. Мєн эмчид хандахаасаа ємнє хvvхдийнхээ єсєлт, бойжилтыг сайн анзаараарай. Ямар шалтгаан зовиур илэрч байгааг тайлбарлаж зєв оношлуулах нь чухал, Энэ нь амьсгалын замын євчлєлийн нэг тєрєл бєгєєд унтаж байх vед амьсгалыг боогдуулж биеийн эрvvл мэндэд ихээхэн хор учруулдаг.

Мєн олон тєрлийн євчнийг араасаа дагуулах аюултай гэнэ. Амьдралын хэв маягаас шалтгаалан хурхирч байгаа бол гэрийн нєхцєлд єєрсдийгєє эмчилж болох нь. Юуны ємнє биеийн жингээ бууруулах хэрэгтэй. Эмч эрдэмтдийн хийсэн судалгаагаар биеийн жин 10 хувиар нэмэгдэхэд амьсгалын замын эрхтнvvд эрvvл байх vзэгдэл 50 хувь буурдаг байна. Нойрны эмнээс татгалзах хэрэгтэй. Эдгээр нь биеийг сулруулж, булчингийн vйл ажиллагааг сулруулдаг. Тамхи татах нь урт хугацаанд хоолойн болон мєгєєрсєн хоолойн vрэвсэл vvсгэдэг. Тиймээс олон жил тамхи татсан хvн ихэвчлэн хурхирдаг байна. Унтахаасаа ємнє спиртийн тєрлийн зvйл хэрэглэхгvй байх. Архи болон согтууруулах ундаа нь хоолойн булчингуудыг сулруулж хурхиралтыг нэмэгдvvлдэг. Тиймээс та дээрх зєвлєгєєг амьдралдаа хэрэгжvvлээд vзээрэй. Read More......

Мал тооллогын урьдчилсан дүнгээр энэ оны жилийн эцэст манай улсын малын тоо 42.1 сая толгойд хүрчээ. Энэ нь өмнөх оныхоос даруй 1.9 сая толгойгоор буюу 4.8 хувиар өссөн үзүүлэлт юм. Урьдчилсан дүнгээр тэмээний тоо 261.8 мянга, адуу 2,1 сая, үхэр 2,4 сая, хонь 17.8 сая , ямаа 19.4 саяд хүрчээ.

Статистик тооноос сүргийн өсөлтийг ажиглахад тэмээ 1.2 мянга, үхэр 22.4 мянга, хонь 907.9 мянга, ямаа 1.1 сая толгойгоор тус тус өсч , харин адуу 117.1 мянгаар буурчээ. Сүрэгт таван төрлийн малын эзлэх хувийг авч үзвэл бодынх 0.6 -5.8 хувь байгаа бол ямаа 46.1 хувийг эзэлж байна.

Өөрөөр хэлбэл, өмнөх оныхтой харьцуулахад адуу, үхрийн сүрэгт эзлэх хувь 0.2-0.6 пунктээр буурч, хонь, ямааных 0.2-0.6 пунктээр өссөн гэсэн үг. Малын тоо Архангай, Баянхонгор, Булган, Дорноговь, Дорнод, Завхан, Өвөрхангай, Өмнөговь, Сэлэнгэ, Төв, Хөвсгөл, Дархан-Уул, Орхон аймаг, Улаанбаатар хотод 14.2-466.7 мянган толгойгоор өсч, Баян-Өлгий, Говь-Алтай, Дундговь, Сүхбаатар, Увс, Ховд, Хэнтий, Говьсүмбэр аймагт 31.6-249.8 мянган толгойгоор буурсан байна.

Хамгийн олон мал тоолуулсан эхний таван аймагт Хөвсгөл, Өвөрхангай, Архангай, Завхан, Төв аймаг орсон бол бэлчээрт халтай ямаан сүргийн тоо 13 аймаг, нийслэлд өсч, найман аймагт буурсан байна. Түүнчлэн Хөвсгөл, Баянхонгор, Говь-Алтай, Өвөрхангай, Ховд аймаг 1.3-1.6 сая ямаагаар эхний тавд жагсчээ. Read More......

Read More......

Энэ ертөнцөд эргэлзээтэй асуудлууд их олон байдаг. Хүүхэд байхаасаа л энэ их эргэлзээ бүрийн цаадах учир шалтгаан түүний хариултуудыг олох гэсэн эрмэлзлэлээр дүүрэн байж дээ. Юмс бүрийн нарийн учрыг олох гэсэн хүсэл эрмэлзэл хүүхэд бүрт л адилхан байдаг зүйл шиг. Харин бид насанд хүрсэн хойноо энэ их олон эргэлзээнийхээ нэгээхэн хэсгийг ч болов “ тайлж” чадсан болов уу? гээд бодохоор үгүй ч юм шиг. Ертөнцийг танин мэдэх гэсэн оролдлого хүүхэд наснаас насанд хүрэх үе хүртэл “эрийн цээнд хүрч ”эргэлзээ бүрийн “тайлал” тайлбарууд бэлэн байх мэт санаж явсан бодол санаанууд хүртэл одоо ч эргэлзсэн хэвээр.
Өөрийгөө олохгүй шахам байсан өсвөр нас хүн бүрийн ард үлдсэн ч үнэндээ өөрийгөө ч, өөрөөл бусдыг ч танин мэдэж чадсан гэх бодол, санаанууд нь бас л үнэнээс холуур явж байжээ. Сэтгэл зүйн энэ их зөрчил, бодол санааны асар их ялгаанууд нэг л мэдэхэд бид бүхнийг “би чухам хэн бэ? би яах гэж энэ хорвоод төрсөн юм бол..?” гэсэн олон олон асуултуудыг хариултгүй үлдээгээд өөрөө сэтгэлийн минь хаа нэгтээ, далдын далд нуугдчихаад бид бүхний оюун санааг зовооно.
Гудамжаар зөрж өнгөрөх хүмүүсийг харах зуураа ийн бодож суух... Тэд ч бас эдгээрийн нэгэн адил “ би........” гэсэн бодол тээж яваа болов уу? үгүй болов уу?
Бодол санаа бүрийн цаадах хоёрдмол агууллага бүр хүнийг 2 хэсэгт хуваан бие, сэтгэл нь энэ хоёрын алийг нь дагахаа шийдэж ядан зөв, буруу гэсэн хэмжүүрт сэтгэлээ дэнслэх бүрт зовлон ирэх...”Гэрлэх үү, болих уу? Яаж мөнгө олох вэ? Өөрийнхөөрөө явах уу? бусдын зөвлөгөөг дагах уу? ...” гэх мэтээр сонголт бүрээс зөвийг нь олохыг эрмэлзэн, эцсийн эцэст энэ бүхэн эргэлзээ болж улам улмаар даамжирсаар учраа олохгүй байх нь элбэг тохиолдох.
Хотжилт ихсэх тусам хүмүүс хоорондын харилцаа холдож, харилцаанд эргэлзээтэй, алдаатай зүйл гарах нь ихэсдэг. Энэ бол өнөөдрийн хувьд надад, харин маргаашийн хувьд танд ч тохиолдож болох асуудлын нэг нь. Магадгүй чадамжтай хүмүүст /өөрөө өөртөө катарсис хийж чаддаг хүнд / ийм асуудал тохиолдохгүй байхыг үгүйсгэх аргагүй ч массын хувьд энэ нь эсрэг үзэгдэл юм. Бид ийм нөхцөл байдалд хэнд хандах вэ?
Улс төрчдөд юм болов уу? Урлаг соёлынхонд юм болов уу? аль эсвэл хэн ч үүнийг хийх боломжгүй юм болов уу..?
Энэ бүх хариултыг эрж хайсаар хүмүүс хүмүүс дээрээ л ирдэг. Хүний асуудлыг хүнээс өөр хэн ч шийдвэрлэж чадахгүй. Бид энэ тохиолдолд / дээр зөвхөн нэг л жишээг дурьдсан болно /сэтгэлзүйчдэд хандах л хэрэгтэй. Амьдрал бүх юмсад таарсан бэлэн зүйлийг хүн бүрт бэлдэж өгдөггүй. Хэн нэгэн хүний хувьд хэзээ нэгэн цагт алдзаа гаргасан л байдаг. Харин түүнээсээ суралцаж өөрийгөө хөгжүүлсэн нь хэд байгаа бол? Биднийг амьдралын энэ олон бартаа, давааг туулахад хэн нэгний оролцоо, тусламж дэмжлэг зайлшгүй чухал байдаг. Их далайн хөл алдам уудам энэ их орон зайд хүний амьдралын бичсэн түүх түүнээс ч илүү гүн ул мөр үлдээдэг.
Бидний энэ их аялалыг зөв чиглүүлж, үнэнд ойртуулах хүмүүс бол сэтгэл судлаачид юм. Хүмүүс бид зөвхөн сайн сайхан, аз жаргалтай амьдрахыг л боддог. Харин бид өчүүхэн төдий зовлон гуниг, эргэлзээ, төөрөгдөлдөө бүдэрчихээд яаж босохоо мэдэхгүй дэмий л сэтгэлээ шаналгах нь цөөнгүй. Амьдралын аз жаргал, зовлон гэсэн дэнсийг тэнцвэржүүлэн барьж байхад асар их урам зориг, сэтгэлийн их тэнхээ, өргөн цар хүрээтэй сэтгэх, боломж бүрийг харах эрүүл саруул ухаарлыг хүмүүс бидэнд сэтгэл судлаачид л өгдөг. Ингэснээрээ тэр хүнд байх дотоод нөөц, боломж бололцоо, сонголтыг хийх тэр нөхцлийг нь бүрдүүлж өгдөг. Эргэлзээ бүрийг сонголт хийх ямар нэгэн хувилбарууд хүлээж байдаг. Бид тэр боломжийг л алдалгүй олох хэрэгтэй.

Сэтгэл судлаач Г.Алтанзагас Read More......

Сэтгэл зүйн шинжлэх ухааны практик хэрэгцээ улам бүр өсөн нэмэгдэж байгаа билээ. Түүний нэгэн илрэл нь бага насны хүүхдийн сэтгэц оношилгоо юм. Сэтгэц оношилгоо гэсэн үг нь нилээд өвөрмөц санагдаж сонсогддог тул тайлбарлахыг хичээе.

1. Хүүхдүүдийн сэтгэл зүйн тайван тогтвортой байдал,

2. Хүүхдийн авьяас чадвар, хэрэгцээ, сонирхол

3. Хүүхдийн үнэт зүйл, эрхэмлэл бахархал,

4. Хүүхдийн хүсэл тэмүүлэл,

5. Хүүхдийн бие хүний хөгжил, цаашдын чиг хандлага гэх мэт.

Эдгээрийг зөв оношилж илрүүлж чадвал хүмүүжил болон ёс суртахууны талаас нь засаж залруулаад явах бүрэн боломжтой юм. Бид хүүхдийг хийж байх, буруу зүйл, дадалд орж эхэлж байхад нь харсан ч хараагүй юм шиг өнгөрдөг хэрнээ хийсэн, үйлдсэн буруудсан тохиолдолд хараан зүхэж, буруушаадаг нь харамсалтай.

Амиа егүүтгэж, өндөр дээрээс үсэрч, хэн нэгэнд гэм хортой зүйл хийснийх нь дараа, өөрийгөө хүүхэд үзэн яддаг болсных нь дараа яав даа гэж амаа барин халаглаж суудаг нь энэ нийгмийн нэгээхэн гашуун үнэн болжээ.

Нэгэн сэтгүүлч найзаасаа өчигдөрхөн чих халууцмаар мэдээлэл сонслоо. Чих ч яахав халууцаад өнгөрөх л эд. Харин сэтгэл хөндүүрлэж, дотор давчидав.

ЕБС-ийн нэгэн сургуулийн 6 дугаар ангийн сурагчид спорт зааландаа /зал/ архи ууж, хэсэг хэсгээрээ секс хийсэн байх юм. Бид дүү нараа, хүүхдээ, бага байна, балчир байна гээд л суугаад байдаг. Тэд маань харин аль хэдийнэ "хийдгээ хийж", "том хүн" болдгоо болсон байх. Харамсалтайяа энэ байдал, гашуудалтайяа.

Сэтгэлийн толь сэтгэл зүйн төв дээр 3-8 насны хүүхдүүд өдөр ирэх тусам сэтгэл зүйн оношилгоо, судалгаа, зөвлөгөөнд хамрагдаж байна.Тухайлбал:

1. Зан төлөвийн өөрчлөлттэй /хэт их ууртай, аймхай, дуугай, түгшүүртэй гэх мэт/

2. Буруу зуршил /PC-нд дон, гадуур тэнэх, цаас идэх, хумсаа мэрэх гэх мэт /

3. Харилцааны бэрхшээл /Хамт олон, гэр бүл, аав, ээжтэйгээ ойлголцдоггүй/ гэсэн нилээд хэдэн бүлэгт хувааж үзэж болох юм.

Эрүүл Монгол Хүн Мега төслийн хүрээнд хийгдсэн судалгаагаар манай залуучуудын /18-25 нас/ 80 гаруй хувь нь бэлгийн замаар дамжих халдвартай байна гэсэн дүгнэлт гарчээ.

Нэгэнт ийм байна гээд орхиж болохгүй асуудал. Нөгөө л 7 сарын сарын 1-ний жишээ бол бид хүнээр хүн хийгээгүйн тод гаргалгаа.

Нийгмийн байдал ороо бусгаа байгаагийн илрэл мөн л хүнээр хүн хийгээгүй, хүмүүжүүлээгүй, хүмүүжүүлж байгаа нөхдүүд өөрсдөө хүмүүжээгүй тод илрэл.

Нийгмийг жаахан ч гэсэн цэгцэнд нь оруулах зүйл бол хүүхдээ анхаарах, хүүхдүүдийн сэтгэл зүйг эрт оношилж тогтоож, хэрэгтэй арга хэмжээг нь гэр бүл, цэцэрлэг, сургууль, хүрээлэн байгаа хүмүүс авах цаг нэгэнт болжээ.

Мэргэжлийн сэтгэл судлаачдад сургуулийн өмнөх болон сургуулийн бага дунд ангийн хүүхдүүдээ хандуулаарай эрхэм нөхдөө.

Сэтгэл судлаач Б.Ууганцэцэг Read More......

Мууг бодож, муухайг сэтгэдэг хvн цєєнгvй байдаг. Тийм хvнтэй уулзахаар ажил бvтдэггvй гэж зарим нь ярьдаг. Энэ vнэхээр vнэн бололтой. Дургvй хvнтэйгээ уулзахаар тэр єдрийн ажил огт бvтэхгvй юм. Энэ энергитэй холбоотой юм уу?
Єєрийн асуудлыг бусдын энергийг “сорох” маягаар шийдвэрлэдэг хvмvvс байдаг. Vvнийг “энергийн вампир” ч гэдэг. Хамт ажилладаг хvн, хєрш найз нєхдийн дунд ч энергийн ванпир бий. Тэд хvмvvс хоорондын харьцаанаас энергийн эрч хvчээ сэлбэдэг онцлогтой. Ийм хvнтэй харьцахад шалтгаангvй бие євдєх, уур уцаартай болж ядарч сульдах шинж мэдрэгддэг. Хvнийг хамгаалж байдаг энергийн бvрхэвч унадгаас тэр юм. Тэдэнтэй харьцахдаа нvд рvv нь битгий эгцэлж хар. Сэтгэлзvйн хамгаалалт алдагдахад хvн анхаарлаа тєвлєрvvлж чадахаа больж, ажил тєрлєє явуулж чадахаа больдог. Тийм хvнтэй харьцах шаардлага гарвал, єєртєє шилэн аяга нємрvvлж байна гэж тєсєєлєх хэрэгтэй. Харин сэтгэлзvйн хамгаалалтыг сэргээхийн тулд халуун, хvйтэн устай шvршvvрт орох, єрєєндєє халгай, нарс модны мєчир тавих, хєгжилтэй, хэмнэл сайтай хєгжим сонсох, бvжиглэх, хоол хvнсэндээ халуун ногоо хэрэглэх зэрэг арга хэмжээ авах нь сайн нєлєє vзvvлдэг. Тvvнчлэн хvрээллээсээ энергийг сордог байж болзошгvй хvнийг тодруулж дараа нь тvvнтэй харьцахдаа болгоомжлох хэрэгтэй. Read More......

1968 оны 12 дугаар сарын есєнд эрдэмтэн Дуглас ЭнгелбартСан-Франциско хотод компьютерын бага хурал дээр бусад шинэ бvтээлийн хамт хулганы хамгийн анхны загварыг vзvvлжээ. Уг тєхєєрємж нэн энгийн харагдаж байсан бєгєєд энэ нь компьютерын дэлгэцэн дээр курсорыг удирддаг нарийн утас бvхий жижигхэн дугуйнуудтай модон шоо байжээ. Тэр хулганыг гурван жилийн ємнє хийсэн. Тvvнийг компьютертай холбодог нарийн утас нь хулганы сvvлийг санагдуулж байсан учираас ийм нэрлэсэн байна. 1981 онд "Ксерокс" компани компьютерын "Эппл" системийн хамтаар хулганыг худалдаанд анх удаа гаргасан байна. Гэвч 1984 онд єєрийн "Макинтош" системийн хулгана vйлдвэрлэх патент худалдан авсан "Эппл" концернын ачаар жинхэнэ энэ тєхєєрєгч гарч ирсэн юм. "Майкрософт" компани хулганыг єєрийн "Виндоус" системд зориулан сонгож авсаны дараа хулгана худалдаанд олноороо гарчээ. Read More......

Бид өмнө нь Монгол банкны ерөнхийлөгч Чулуунбатыг олон улсын хөрөнгийн зах зээл дээр гэрээсээ нэтэд ороод хямд бараа аваад үнэтэй зарж дундаас нь яаж ашиг олж байгааг харж байсан маөн глобал CEO нар энэ аргаар мөнгө мөнгө олох даалгавар амжилттай гүйцэтгэж байсныг ТВ-эр харж байсан билээ.

Харин та игнэж мөнгө олхыг хүсэж байгаа бол
http://www.avafx.com/Forex/

хаягаар ороод өөрийнхөө чадварыг сориод үзээрэй.

Таныг free demo эрх нээлгээд тоголж эхлэхийг зөвөлж байна.
Та 100-10,000 доллар болон евро-ийн эрхтэй эхэлж болно.
амжилт хүсье. Read More......

“Дэлхийн Бизнес Инкубаторын өдөр”-т зориулсан нэгдсэн арга хэмжээ Мэдээллийн технологийн үндэсний паркад 2008 оны 12-сарын 8-ны өдөр болж өнгөрлөө.

50 гаруй жилийн түүхтэй инкубаторын бизнесийн хөгжилд оруулсан хувь нэмрийг үнэлэн дэлхий нийтээрээ энэ өдрийг анх удаа “Дэлхийн бизнес инкубаторын өдөр” болгон тэмдэглэлээ.

Энэхүү арга хэмжээг Мэдээллийн технологийн үндэсний парк, Нийгмийн хамгаалал хөдөлмөрийн яам, Хүнс хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яам, Монголын бизнесийн инкубаторын үндэсний нэгдсэн холбоо, Хөдөлмөр халамж үйлчилгээний газар хамтран зохион байгуулж, үзэсгэлэн гаргав.

“Дэлхийн бизнес инкубаторын өдөр”-ийн арга хэмжээнд Нийгмийн хамгаалал, Хөдөлмөрийн сайд Т.Ганди “Инкубацийг хөгжүүлэхийн ач холбогдол, шаардлага, авч хэрэгжүүлж буй арга хэмжээ”, УИХ-ын гишүүн Д.Зоригт – “Жижиг бизнесийн хөгжүүлэх”-д дэмжлэг үзүүлэх талаар үг хэлж, санал бодлоо солилцлоо.

МТҮП-ын бизнесийн инкубатор болон улсын хэмжээнд үйл ажиллагаа явуулж буй 37 гаруй инкубаторууд, бизнесийн хөгжлийг дэмжих төвүүд бүтээгдэхүүн үйлчилгээ, үйл ажиллагааны талаар сурталчлан, танилцуулав
Монголын бизнес инкубаторын холбоо, Дэлхийн анхны бизнесийн инкубаторын өдрийг Монголд зохион байгуулах комисс, МТҮП-ын Мэдээллийн технологийн бизнес инкубаторыг Монгол улсад бизнес инкубацийн үйлчилгээг анхлан нэвтрүүлж, тус салбарын бизнесийг хөгжүүлэхэд оруулсан хувь нэмрийг үнэлэн “Хүндэт өргөмжлөл” –өөр шагнав. Read More......

Оюутан таны мэдэх ёстой 10 вэб хуудас, єєрт хэрэгтэй бvх мэдээллvvдээ нэг дороос олох боломжтой. Таны алтан цагийг хэмнэнэ гэдэгт итгэлтэй байна.
MSN Encarta - MSN Encarta нь 4,500 гаруй Microsoft Encarta-н єгvvлэл ... http://encarta.msn.com/

Refdesk - Толь бичигнvvд, нэвтэрхий толь, цахим тооцоолуур, газрын зураг шинэ мэдээ мэдээллvvд болон хайлтын системvvд http://www.refdesk.com/

HowStuffWorks - Яагаад газар хєдєлдєг вэ, яаж CD бичдэг вэ гэх мэт хар мянган яагаадыг эндээс асууж мэдэж аваарай. Компьютер электроник, автомашин, Шинжлэх ухаан, зугаа цэнгэл, болон хvмvvсийн тухай агуулга ихтэй. http://www.howstuffworks.com/

Canada's SchoolNet - Канадын засгийн газраас гаргасан сайт боловсролын байгууллагуулын сvvлийг vеийн мэдээ
http://www.schoolnet.ca/

Download.com - Энэ сайтыг мэдэхгvй хvн байхгvй байх, free юмуу shareware 1000 мянган программыг эндээс маш нарийн ялгалтаар vНЭГvЙ авч болно. Хаа газрын оюутанууд ядуу л байдаг баян нь ч гэсэн ядуу аашилдагаас хойш энэ сайтыг заавал мэдэх албатай
http://www.download.com/

Novelguide.com - Mark Twain- Huckleberry Finn, Fyodor Dostoyevsky - Notes from the Underground гэх мэт алдартай зохиолуудад хэн юу гэж анализдсан байна мєн зохиолчдын амьдрал уран бvтээлтэй эндээс танилцаарай
http://www.novelguide.com/

Math.com - За энэ ч тодорхой агуу Математикийн шинжлэх ухаан! Алгебр, Геометр, Тригонометр-н бодлоно дасгал онол. мєн багш нар эндээс хичээлийнхээ тєлєвлєгєєг хийж болох юм. Мєн математикийн хєгжилтэй бодлогууд тайлбарууд.
http://www.math.com/

Wolfram Mathworld - Математикийн 12600 ухагдахуунууд
http://mathworld.wolfram.com/

FreeTranslation - Sprechen Sie Deutsch? Англиас Хялбаршуулсан хятад руу эсвэл Францаас Англи руу гэх мэт шууд хєрвvvлэн орчуулна. дээд тал нь 1,800 vгтэй єгvvлбэр орчуулж чадна. Мєн хамгийн сайхан мэдээ нь Web URL-аа бичээд бvтэн хуудсаар нь орчуулах боломжтой
http://www.freetranslation.com/

Shakespeare Online - Дэлхийн шилдэг зохиолч яруу найрагчдын жvжиг болон шvлгийг олж уншихаас гадна алдартай зvйр цэцэн vгс байдаг.
http://www.shakespeare-online.com/

Science Made Simple - Шинжлэх ухааны сvvлийн vеийн мэдээ мэдээллийг уншиж, олон салбарын асуулт хариултыг унших ба гэрийн даалгавар бие даалтандаа энэ сайтнаас санаа авч болох юм байна
http://www.sciencemadesimple.com/ Read More......

Хүнийг насан туршид нь салахгүй дагалдаж явдаг зүйлүүдийн нэг яах аргагүй хүний сонгосон, эзэмшсэн мэргэжил. Мэргэжил нь хүний идэх талхаа олоход тусалдаг, өргөн хүрээгээр аваад үзвэл нийгмийн амьдралд, хүмүүсийн тусын тулд байхад зориулагдсан зүйл юм.

Хүний хийж чадах зүйл дээр суурилсан чадварын цогц бол мэргэжил. Мэргэжилдээ дур сонирхолтой, авьяас чадвартай хүмүүс хамгийн их амжилт, бүтээл туурвил гаргадаг. Үүнийг практик харуулж чадсан. Тэр хэрээрээ нийгмийн амьдралд ч хамгийн үр бүтээлтэй хүчирхэг бие хүн байж чаддаг. Сонирхолгүй, хүсээгүй ажил, мэргэжилдээ хүн өөрөө хичнээн зүтгээд ч өндөр амжилт олох нь бага байдаг. Мэргэжил сонгох гэдэг шууд шийдчих амар хялбар ажил бишээ. Өөрийнхөө сэтгэл зүй, бие физиологи, оюун ухаан, сэтгэн бодох чадвар гээд олон зүйлээ нарийн тооцоолж байж шийдэх амьдралын чухал сонголт юм. Үүнийг мэргэжилд тэнцэх чанарын судалгаагаар тодорхойлдог. Энэ нь тухайн мэргэжлийг эзэмших гэж буй хүн энэ мэргэжлээрээ цаашид өсөж хөгжих, өөрийгөө хөгжүүлж чадах эсэхэд гол анхаарлаа хандуулдаг. Мэргэжил хувь хүний хөгжилд давамгайлах байр суурь эзлэх бие хүн болох үйл явцад эергээр нөлөөлж байж гэмээнэ хүн өөрийнхөө мэргэжилд дуртай, сэтгэл хангалуун байж чадварлаг боловсон хүчин болдог.

Мэргэжилд хандах хандлага хүүхэд насанд 3-4 удаа өөрчлөгдөж, солигдож болдог. Тийм учраас зарим үед юу хүсээд байгаадаа өөрөө эргэлзэх үе олон байдаг үүнд дараах хүрээлэл, хүчин зүйлс нэлээд нөлөөлдөг. Мэргэжил сонгоход хүн 4 замын бэлчир дээр ирж зогсдог.

Хувийн сэтгэл зүйн хүчин зүйл /өөрийн сонирхол хүсэл, эрмэлзлэл/

1. Найз нөхөд, хамт олны нөлөөлөл, даган дууриалт
2. Гэр бүл, ээж аавын хүсэлт, шаардлага
3. Нийгмийн хэрэгцээ гэсэн сонголтуудтай нүүр тулгардаг.

Олон мэргэжил олон сонголтууд дундаас өөртөө хэрэгтэй өөрийнхөө чадна гэж бодсон зүйлд хүчээ сорьсон нь дээр. Энэ нь идээдүйн амьдралын баталгаа болж өгдөг. Мэргэжил сонгохдоо өөрийнхөө сэтгэл зүйн дараах байдлуудыг анхаарвал зохино.

· Аливаа зүйлийг тооцоолох чадвар

· Авьяас чадвар

· Шийдвэр гаргалт

· Сэтгэлийн хөдөлгөөн, мэдрэмж

· Темперамент /зан араншин/

· Хувь хүний хөгжлийн онцлог

· Хэрэгцээ

· Хүсэл сонирхол, хобби

· Сэдэл

· Чиг хандлага

· Зан төлөв

· Зоригийн үйлдэл

Танин мэдэхүйн үйл явц, үүнд дараах зүйлс ордог.

* Сэрэл
* Хүртэхүй /мэдэрхүй/
* Анхаарал
* Ой тогтоолт
* Зохион бодохуй
* Төсөөлөл
* Сэтгэхүй
* Хэл яриа ордог. Эдгээр нь сонгох, эзэмших гэж байгаа мэргэжлүүдэд өндөр нөлөө үзүүлдэг, ач холбогдолтой.

Ер нь эзэмших гэж байгаа уг мэргэжлийнхээ чадварууд дээрээ тулгуурлан мэргэжлээ сонгож, өөрийнхөө авьяас чадвар нөөц бололцоогоо илрүүлэн гаргасан цагт тухайн салбартаа тэргүүлэгч нь байж чадна.

Мэргэжлийг хөдөлмөрийн онцлогоор нь үндсэн 5 бүлэг болгон авч үздэг

1. Хүн-Хүн. Энэ тогтолцоонд хүн-хүнтэйгээ, нийгмийн бүлэг, хамт олонтой өдөр тутамдаа харилцдаг салбарынхан ордог. Мэргэжлийн гол обьект нь хүн, хүмүүсийн харилцаа Сэтгэл судлаач, эмч, багш, нийгмийн ажилтан, сэтгүүлч, хуульч, менежер, гоо сайханч, үсчин, олон нийттэй харилцах ажилтан, хүний нөөцийн ажилтан, сурталчилгааны мэргэжилтэн зэрэг ордог.

2. Хүн-Байгаль. Өдөр тутмын амьдрал нь байгальтай харилцах харилцаагаар илэрдэг. Тухайлбал ургамал судлаач, амьтан судлаач, агрономич, малын эмч, ой судлаач, байгаль хамгаалагч, байгалийн шинжээч-эрдэмтэн, экологич гээд сүүлийн үед нилээд хүчээ аваад буй мэргэжлийн салбарууд ордог.

3. Хүн-Техник. Хөдөлмөрийн гол хэрэгсэл нь техник, тоног төхөөрөмж байдаг. Энэ мэргэжлийн салбарт төрөл бүрийн инженерүүд, цахилгаанчин, инженер-механик эмнэлгийн техникч, нисгэгч, техникч зэрэг орно.

4. Хүн-Тэмдэгтийн тогтолцоо. Энэ мэргэжлийн салбарт гол обьект нь дохио, тэмдэгийн хэл, код, тоо, томъёо ордог. Хүнээс хурд, шийдвэр гаргалт шаардсан мэргэжлийн салбар юм. Үүнд: нягтлан бодогч, химич, математикч, эдийн засагч, физикчид ордог.

5. Хүн-Уран сайхны дүр. Урлаг, уран сайхан, кино, энтертайменттай холбоотой бүхий л мэргэжлүүд ордог. Бүжигчин, дуучин, зураач, зохиолч, шоу менежер, дизайнер, хөгжимчин.

Хүний мэргэжилдээ хандах хандлага тогтсон хандлага /стеоротип/ их хэмжээгээр нөлөөлдөг. Тухайлбал: мэргэжлүүдийн гадаад үзэмж, имидж мэргэжил сонгох гэж байгаа хүүхдүүд ихэд анхаардаг. Энэ имидж нь тухайн мэргэжлийн ур чадвараас өөрөөр хүртэгддэг. Тиймээс тухайн мэргэжлийн ур чадварыг эхлээд анхаарах хэрэгтэй.

Тухайлбал: сэтгүүлч мэргэжил эзэмших гэж буй хүүхдүүд зөвхөн хүнээс ярилцлага авдаг төдийгөөр, эмчийг гоё, цэвэрхэн хувцасладаг, сайхан эмэгтэй гэж боддог бол, менежерийг дандаа завгүй байдаг, яаруу хүнээр төсөөлдөг. Энэ бол бидэнд суучихсан байдаг тогтсон хандлага юм.

Өөрийнхөө хоббиг мэргэжлээ, хоббигоо мэргэжлээ болгоорой, Read More......

Монголын үндэсний худалдаа, Аж үйлдвэрийн танхим /МҮХАҮТ/ -аас зохион явуулдаг шилдэг аж ахуйн нэгж шалгаруулдаг “Entrepreneur-2008” арга хэмжээ энэ сарын 26-нд болно.

нэхүү арга хэмжээ нь тухайн жилдээ амжилт олсон бизнес эрхлэгчдийн үйл ажиллагааг үнэлэн дүгнэх, олон нийтэд сурталчилан таниулдгаараа онцлогтой юм. Тус байгууллагаас өнгөрсөн жилийг цэвэр үйлдвэрлэлийг дэмжих жил болгон зарлаж байсан бол энэ оныг компанийн нийгмийн хариуцлагыг дэмжих жил болгон зарласан.

Дээрх арга хэмжээнд оролцох аж ахуйн нэгжүүдийн нийгмийн хариуцлагын чиглэлээр хийсэн ажлуудыг түлхүү харгалзаж дүгнэх юм байна. Энэ сарын 15-ны дотор нэр дэвшигчдийн материалыг хүлээн авах бөгөөд шилдгүүдийг арга хэмжээ эхлэхээс дөрөв хоногийн өмнө зарлах аж.
Шүүгчдийн бүрэлдэхүүнд томоохон 30 гаруй компанийн захирал, МҮХАҮТ-ын удирдлагууд багтдаг ажээ. Read More......

“..Амьдрал гэдэг тэр залуугийн хувьд шал утга учиргүй зүйл бай­лаа. Хэний төлөө, юуны тулд амьд­раад байгаагаа, тэр ч бүү хэл өөрөө өөрийгөө ойлгохоо больжээ. Ма­шин, байр бий. Дээрээс нь бусдын зовж олдог мөнгийг тэр гарынхаа салаагаар урсгадаг. Тэгсэн атал амьдрал түүнд хов хоосон юм шиг санагдах болж. Тиймээс тэр сэтгэл зүйчид хандахаар шийдэж. Түүний шийдвэр зөв байлаа. Сэтгэл зүйчид хандсанаар түүний бодол санаа бүгд өөрчлөгдөж. Одоо тэр амьд­ралд идэвхтэй нэгэн болж хувирсан байна. Энд өгүүлсэн залуу шиг амьд­ралд итгэдэггүй, өөрийгөө олохоо больчихсон хүмүүс зөндөө байдаг гэнэ.

Тэд “Сэтгэлийн толь” сэтгэл зүйн төвд хандсанаар өөртөө итгэх, амьдралд итгэх итгэлээ олдог юм байна. Тус төвийн сэтгэл зүйч Б.Ууганцэцэгтэй уулзаж ярилцсан юм. Хүмүүсийн дунд байдаг хэрнээ, бусдаас асууж чаддагүй олон аминчхан асуултад түүнээс хариулт авахыг хүслээ. Хэрэв та түүнтэй жич харилцахыг хүсвэл www.uugantsetseg.blog.banjig.net хаягаар хандаарай. Тус төв хүмүүст сэтгэл зүйн туслалцаа үзүүлээд дөрвөн жилийг үзжээ.

Энэ хугацаанд гурван настай балчраас 80 настай буурал хүртэл тэднийд хандсан байх юм. Тус төв сэтгэл зүйн зөвөлгөө өгдөг, мөн сэтгэл зүйн оношилгоо хийдэг, сургалт явуулдаг, судалгаа хийдэг. Хэрэв танд бие хүн болоод гэр бүлийн асуудал үүсвэл лам хувраг гэж гүйхээсээ илүү сэтгэл зүйчид хандаад үзэхэд илүүдэх юун.

-Жаал хүүгээ хөтлөөд танай төвөөр үйлчлүүлээд гарч байгаа бүсгүйг харлаа. Гуравхан настай хүүд сэтгэл зүйн тусламж авах ямар шалтгаан байв аа?

-Тэр бүсгүй хүүхдийнхээ сэтгэл зүйг оношлуулаад гарсан юм. Хүүхэд нь их дуу цөөтэй юм байх. Аав нь гадаадад байгаа болохоор бэтгэрчихэж магадгүй гэж бодсон байна. Нэг үеэ бодоход монголчууд маань их боловсон, сэтгэл зүйчдийн үнэ цэнийг мэддэг болжээ. Манайхаар бага насны хүүхдүүд цөөнгүй үйлчлүүлдэг. Зарим хүмүүс хүүхдээ хэрээс хэтэртэл худлаа яриад байх юм гээд манай төвд ханддаг бол зарим нь хүүхэд нь бусдыг юмыг хулгайлаад байна эсвэл зүгээр л миний хүүхдийн сэтгэл зүй ямар байна гээд оношилгоо хийлгүүлэхийг хүсдэг.

-Сэтгэл зүйн оношилгоо гэж яг юуг хэлээд байгаа юм. Сэтгэлийг эрхтэн гэдэг ч бусад эрхтнийг бодвол хоосон зүйл болохоор оношилно гэхэд санаанд нэг л буухгүй байна?

-Сэтгэл зүйн оношилгоо бол их нарийн том арга зүй шүү дээ. Бусад эрхтнийг бол эхо, компьютерээр үзэж оношилж болно. Сэтгэл зүйг зүгээр л ярьж суугаад оношилчихдог гэж зарим хүмүүс боддог байж магадгүйь тийм бишээ. Тэр хүний тархи, оюун руу гүн гүнзгий нэвтэрч байж л оношилдог. Зарим хүн сэтгэл зүйчдэд хандахдаа шүдний өвчин сугалаад авчих юм шиг л ойлгодог. Тэгж ойлгож болохгүй. Сэтгэл зүй бол олон удаагийн, урт хугацааны эмчилгээ шаарддаг юм.

-Залуучууд хэр их ирж үйлчлүүлж байна?

-Нийгэм маань залууст маань их нөлөөлөөд байх шиг. Xавар намарт манай төвийн ачаалал эрс нэмэгдчихдэг. Өвөл, зун харьцангуй гайгүй. Улирал ч бас хүний сэтгэл зүйд их нөлөөлдөг юм. Залуус маань үлгэрлэн дууриах хүнгүй, зорилгогүй болжээ. Амьдрал утгагүй байна гэсэн залуус ирдэг. “Амьдрал ямар үед сайхан байдаг вэ” гэхээр “Сэтгэл санаа тайван, асуудалгүй үед” гэж хариулах нь элбэг. Тийм асуудалгүй амьдрал огтхон ч байдаггүй. Тэр асуудлаа өөрөө эвтэйхэн зохицуулаад өөртөө хүндрэл үүсгэхгүй байх нь чухал юм. Залуусын маань ихэнх нь байртай, том жиптэй болчихвол амьдрал нь утга учиртай болно гэж боддогоо нуудаггүй. Гэтэл тийм биш шүү дээ, амьдрал тэмүүлэлтэй, зорилготой байж л утга учиртай болдог. Ялангуяа наяад оны сүүлч, ерээд оны ихээр төрсөн залуучуудад ийм байдал их анзаарагдаад байдаг юм.

-Зарим хүүхэд том болохоороо хэт их мөнгөнд шунадаг. Энэ юунаас болдог юм бол?

-Сэтгэл зүйд дутуугийн мэдрэмж гэдэг нэг ойлголт байдаг юм. Хүн багадаа өмсөх зүүхээр дутвал том болоод хувцас хунар л худалдаж аваад байдаг. Мөнгөөр дутвал том болоод мөнгө л хураагаад байдаг юм. Гоё гутал өмсөх юмсан гэж багаасаа мөрөөдсөн хүүхэд том болохоороо гутал л цуглуулаад байдаг. Ер нь бол сэтгэл зүйн хувьд амьдрал дундуур дүүрэн байх ёстой гэдэг зарчим л хамгийн үнэн. Хэт хангалуун байдалд өссөн хүүхэд том болоод ямар нэгэн эрсдлийг даван туулах чадваргүй болдог. Тэгэхээр нөгөө талаас нь аваад үзэхэд бас дутуугийн мэдрэмж хэрэгтэй байдаг юм. Тийм болохоор л амьдрал дундуур дүүрэн байх хэрэгтэй. Хүүхдээ тийм байлгах хэрэгтэй.

-Эцэг эх хүүхэд хоёрын харилцаанд сөрөг үзэгдэл гарах нь бий. Ялангуяа өсвөр насныхан эцэг эхдээ худлаа хэлэх нь цөөнгүй байдаг. Түүнээс болоод зөрчил үүсдэг шүү дээ.

-Хүүхдээ хайрлаад байна гээд хэт нялганах их буруу. Бас сайн хүн болгох гээд байнга загнаад, хатуулж, ширүүлээд байх нь зөв алхам биш. Эцэг эхчүүдийн хувьд хүүхдээ багаас нь мөнгөтэй харьцуулж сургах хэрэгтэй юм билээ. Зүгээр л нэг жишээ дурдахад 50 мянган төгрөг өгөөд “Сарынхаа хоол хүнсийг миний хүү цуглуулаарай” гээд үз л дээ. Тэр хүүхэд тэр мөнгийг хүргэх гэж яаж зовдгийг мэднэ. Бас хүүхэд чинь том итгэл дааж байгаагаа ойлгоно. Түүнээс бус чи үрчихэвээ энэ мөнгийг гэвэл хүүхэд заавал үрэхийг хүсдэг. Ялангуяа бага насныханд болохгүй, бүтэхгүй гэх үгийг эсрэгээр хүлээж авдаг. Яагаад болохгүй байгаа юм бол болгоод үзье гэж хэрэгт дурладаг. Худлаа ярихын тухайд их сонин л доо. Саяхан 20 гарсан залууг дагуулаад нэг ээж манайд хандсан юм. Хүүхэд нь аймшигтай худлаа ярьдаг болчихсон гэнэ. Практикаас харахад хүүхэд нэг л өдөр худлаа ярьчихдаг юм биш. Их багаар өмнө нь зөндөө ярьдаг байсан байж л таараа. Эцэг эх нь түүнийгээ анзааралгүй явж байгаад бүр “савных нь амсраар ус нь халиад” ирэхээр л мэдсэн хэрэг. Тэгэхээр эцэг эх хүүхдээ сонсдог байх хэрэгтэй. Хүүхдээ сонсоно гэдэг хамгийн том хүндлэл гэдгийг л ойлгоорой. Read More......

"Транпэрэнси Интернэшнл"-ээс гаргасан судалгаагаар 2007 онд нийт 180 орноос 99-рт жагсаж явсан Монгол Улсын авлигын индекс улам муудан, энэ онд 102-р байрт шилжиж, Ливан, Руанда зэрэг орнуудтай мєр зэрэгцэв.
Олон нийтийн санал бодлын судалгаанаас vзэхэд авлига нь ядуурал, мєнгєний ханшны уналт зэрэг ард олны сэтгэл санааг хамгийн их зовоож байгаа нийгмийн асуудлуудтай эн зэрэгцэж ирлээ. Авлигын эсрэг анхны хуулийг аль 1996 онд баталж, 2006 онд Авлигын эсрэг шинэ хуулиа шинэчлэн баталж, Авлигатай Тэмцэх Газар (2007 он) байгуулан, Авлигын эсрэг НVБ-ын конвенцид (2005 он) нэгдэн орсон Монгол оронд чухам яагаад авлигын нєхцєл байдал ийнхvv хvндэрч байнаа гэсэн асуулт гарч байна. Юманд учир, суманд гичэр гэж байдагсан. Учир нь юундаа байнаа гэсэн гайхашрал єєрийн эрхгvй тєрж, авлига гэдэг чинь тэмцээд дийлддэггvй, дайтаад дарагддаггvй айхтар эд юм болов уу гэж арга барагдана. Гэсэн атал єєр улс орнуудад авлигыг бууруулж, авлигачдыг хазаарлаж чадаж байна гэж сонсохоор бас ч тиймгvй мэт. Тэгэхээр асуудлын гогцоо єєр зvйлд байгаа нь илэрхий. Чухамдаа авлигатай тэмцэх улс тєрийн чин хvсэл зориг тєр, засагт дутаж байна. Сvvлийн жилvvдэд авлигын эсрэг авч хэрэгжvvлж байгаа арга хэмжээний олонхийг Монголын тєр єєрєє санаачлан хийсэн гэхээсээ олон улсын шахалт, шаардлагаар хийхэд хvрсэн гэвэл vнэнд дєхєж очно. Мянганы сорилын сан, гадаадын хандивлагч орнууд, олон улсын хамтын ажиллагааны болон банк санхvvгийн байгууллагуудын зvгээс авлигатай тэмцэх тухайд тодорхой алхмууд авч хэрэгжvvлэхгvй бол Монголд vзvvлэх зээл тусламж, хєрєнгє оруулалтыг хязгаарлахаас єєр замгvй болно гэсэн дохиог олонтой єгєх болсноос vvдэн олон жил гацсан Авлигын эсрэг хууль батлагдаж, Авлигатай тэмцэх газар байгуулагдсан нь нууц биш.

Гэвч дvргvйд хvчгvй гэдгийн vлгэрээр авлигын эсрэг тэмцлийн бодлого эрх зvйн орчныг сайжруулах, хэрэгжилтыг хvчлэх тал дээр тєр, засаг тун хойрго хандаж байна. Авлигын эсрэг НVБ-ын Конвенцийн 7-р бvлэгт заасанчлан Монгол Улс єєрийн холбогдох эрх зvйн орчныг дээрх конвенцид нийцvvлэн зохицуулах асуудлыг шийдвэрлэх ёстой. Гэсэн хэдий ч 2006 онд Авлигын эсрэг хуулийг баталснаас єєр авлигын эсрэг дорвитой хууль эрх зvйн акт УИХ-ын гараас гараагvй хэвээр л байна. Эрvvгийн, Эрvvгийн байцаан шийтгэх, Иргэний, Захиргааны хариуцлагын тухай, Тєрийн албаны тухай, Тєрийн болон орон нутгийн ємчийн хєрєнгєєр бараа, ажил, vйлчилгээ худалдах авах тухай, Тєсвийн байгууллагын удирдлага, санхvvжилтын тухай, Тєрийн хяналт шалгалтын тухай, Тєрийн болон орон нутгийн ємчийн тухай, Тєрийн нууцын тухай, Шvvхийн тухай, Аудитын тухай, Монгол Улсын Хvний Эрхийн Комиссын тухай, Олон нийтийн радио телевизийн тухай хууль, Мєнгє угаах болон терроризмыг санхvvжvvлэхтэй тэмцэх тухай хууль зэрэг авлигын эсрэг тэмцлийн эрх зvйн орчин бvрдvvлдэг 20 гаруй хуулийг авлигын эсрэг vзэл санааны vvднээс шинэчлэх, нэмэлт єєрчлєлт оруулах асуудлууд хойш тавигдсаар байгаа юм. Авлигын эсрэг Vндэсний хєтєлбєр одоог хvртэл тєсєл хэвээр, тєрийн албан хаагчын ёс зvйн дvрмийн тухай, ашиг сонирхлын зєрчлийн тухай болон мэдээлэл авах эрх, эрх чєлєєний хуулиуд ч ойрын хугацаанд УИХ-аар хэлэлцэгдэхгvй нь магад болжээ. Шинэ хууль байтугай ємнє нь баталсан хуулиудыг ашиг сонирхлын зєруилд идэгдсэн улс тєрчид элдэв арга шалтаг хэлэн гоочилж, авлигыг хязгаарласан заалтуудыг нь элдэв нэмэлт єєрчлєлт хийх нэрийн дор авч хаяж байна. Vvний сонгодог жишээ бол 2005 онд батлагдсан "Тєр, орон нутгийн ємчийн хєрєнгєєр бараа, ажил, vйлчилгээ худалдан авах тухай" хуульд 2007 онд оруулсан нэмэлт єєрчлєлт юм. Энэ нэмэлт єєрчлєлтєєр "зураг тєсєл, барилга угсралт, тохируулгын ажлыг тvлхvvр гардуулах гэрээгээр бvхэлд нь тендер зарлах" боломжийг нээн єгч, "авто зам, эрчим хvчний тєсєл" -vvдийн гvйцэтгэгчийг шууд сонгох эрхийг захиалагчид олгожээ. Автозам, эрчим хvч зэрэг тєсвийн хєрєнгє оруулалтын хамгийн том салбарт тендер зарлахгvйгээр шууд гэрээ байгуулах эрхийг тєсвийг захиран зарцуулагч нарт олгосон нь шударга єрсєлдєєн, ил тод нээлттэй хэмнэлттэй байх зарчмыг vгvй болгож, авлига хээл хахууль гаарах нєхцлийг бvрдvvлсэн санаатай vйлдэл гэж нэрлэхээс єєр арга алга.

Тvvнчлэн тvлхvvр гардуулах гэрээ бол чухамдаа цєєхєн том компаниудын эрх ашигт vйлчилсэн заалт болсон бєгєєд зураг тєсєл, угсралт, тохируулга зэргийн аль нэгнээр нь дагнасан жижиг дунд компаниудыг зах зээлээс шахаж, монопольчлолыг дэмжсэн зvйл болжээ. Дээр дурдсан хуулийн нэмэлт єєрчлєлтийн сюрприз vvгээр дуусаагvй бєгєєд бvр гайхалтай нь "тендер шалгаруулалттай холбогдох гомдлыг хvлээн авсан шvvх энэ хуулийн 55.4.1-55.4.3-т зааснаас бусад тохиолдолд тєсвийн асуудал эрхэлсэн тєрийн захиргааны тєв байгууллагаас гаргасан шийдвэрийг тvдгэлзvvлэхийг хориглоно" (7/56-р зvйлийн 3 дахь хэсэг) гэж шvvхийн vйлчлэх хvрээг хязгаарлан тvvний бvрэн эрхэд халдаж "танхайрчээ". Уг нь худалдан авах ажиллагааны энэхvv хууль Азийн Хєгжлийн Банк, Дэлхийн Банкны мэргэжлийн тусалцаатайгаар боловсруулагдаж, олон улсын жишигт нийцсэн, 2000 онд батлагдсан хуулийн олон арван цоорхойг нєхєж чадсан тун боломжийн хууль байлаа. Энэ хуулиар худалдан авах ажиллагааны vе шатуудад тавигдах шаардлагуудыг сайтар нарийвчилж, мэдээллийн технологийн цахим хэлбэрvvдийг нэвтрvvлэн вэб хуудас, мэдээллийн сан бий болгох, улсын хэмжээний тайлан мэдээг гаргах, ил тод хариуцлагын тогтолцоог чангатган, эргэж тайлагнах, гvйцэтгэлд хяналт тавих, мэргэжсэн боловсон хvчнээр хангах зэрэг заалтуудыг анх удаа оруулж єгсєн нь ихээхэн дэвшилттэй зvйл болсон юм.

Гэтэл 2007 оны нэмэлт єєрчлєлт дээрх хуулийн vйлчлэх хvрээг хязгаарлаж, улс орон нутгийн ємчийн хєрєнгє оруулалтын дийлэнх хувийг эзэлдэг барилга угсралт, зам гvvр, эрчим хvчний салбарт захиалагч буюу тєр засгийн эрх мэдэлтнvvдийг дураар дургих боломжийг нээжээ.
2008 онд эрчим хvчний салбарт улсын тєсєв болон Монгол Улсыг хєгжvvлэх сангаас 79.7 тэрбум тєгрєгийн барилга байгууламж, тєсєлд зарцуулж байгаа бол авто замын салбарт 103,8 тэрбумын тєсєл арга хэмжээг, барилгын салбарт 42.6 тэрбум тєгрєгийн нийт 58 тєсєл хэрэгжvvлэхээр тєлєвлєжээ.

Мєн овоо их мєнгє сонсогдож байгаа биз. Энэ мєнгєний дvнд орон нутгийн тєсєв, гадаадын зээл тусламж, тєрийн ємчит байгууллага компанийн худалдан авах ажиллагаанд зарцуулж байгаа хєрєнгийн хэмжээ ороогvй гэдгийг онцлон дурдья. Хуулийн нэмэлт єєрчлєлтийг зам барилгатай бизнесийн ашиг сонирхлоор холбоотой УИХ-ын хэдэн гишvvн санаачилсан бєгєєд vvнийхээ шалтгааныг тєндер шалгаруулах нь цаг их авч хугацаа алдахад хvргэж байна. Засгийн газрын хєрєнгє оруулалт цаг хугацаандаа хийгдэхгvй байна, vндэсний vйлдвэрлэгчдээ дэмжих хэрэгтэй байна гэсэн "эх оронч" vгсээр халхавч болгон тайлбарлаж байсан юм. Олон улсын жишгээс харахад шууд гэрээ байгуулах, тvлхvvр гардуулах гэрээ зэрэг нь єрсєлдєєнийг хязгаарлан, авлигын эрсдэлийг эрс нэмэгдvvлдэг ажээ. Учир нь авлига бол тєрийн мєнгє, эрх мэдэл хоёрыг тойрон эргэлддэг бєгєєд энэ утгаараа тєр, орон нутгийн ємчийн хєрєнгєєр бараа, ажил, vйлчилгээ худалдан авах ажиллагаа буюу монголчууд бидний хэлж заншсанаар тендер бол авлигад єртєх хамгийн єндєр магадлалтай тєрийн vйлчилгээний нэг юм. Транспэрэнси Интэрнэшнл олон улсын байгууллагын судалгаагаар тендерт зарцуулагдаж байгаа нийт мєнгєн дvнгийн 10-30 хувь, харин хяналтын тогтолцоо сул Монгол шиг улс орны хувьд бvр 50 хvртэлх хувь авилгачдын халаасанд ордог гэж vзжээ.
Тєр, орон нутгийн ємчийн хєрєнгєєр бараа ажил, vйлчилгээ худалдан авах ажиллагааны талаар Нээлттэй Нийгэм Форум, МУИС-ийн Нийгмийн Судалгааны Хvрээлэнгээс олон нийтийн дунд явуулсан судалгааны дvнгээс харахад нийт респондентын 77.5 хувь тендер авлигад ямар нэг байдлаар автсан хэмээн vзсэн бол дєнгєж 7.6 хувь нь автаагvй гэжээ.
2008 онд тєв, орон нутгийн тєсєв, Монгол Улсыг хєгжvvлэх сан зэрэг засгийн газрын тусгай сангууд, гадаадын зээл тусламж болон тєрийн ємчит байгууллага компаниудыг оруулаад наад зах нь нэг их наяд (нэг триллион) зєвхєн тєрийн хєрєнгєєр бараа, ажил, vйлчилгээ худалдан авах ажиллагаанд зарцуулагдахаар байна.

Тэгвэл 2008 онд ДНБ vнээрээ 5.929.8 тэрбум буюу зургаан их наяд орчим болно гэж vзвэл зургаан тєгрєг бvрийн нэгийг бид худалдан авах ажиллагаанд зарцуулж байна гэсэн vг юм. Харин vvний хэдэн хувь авлигачдын халаасыг дvvргэдэг бол гэсэн асуултанд хариулахад тvвэгтэй боловч дэдхийд хvлээн зєвшєєрєгдсєн Транспэрэнси Интернэшнл байгууллагын дvгнэлтэд тулгуурлан хамгийн даруухан тооцоо хийвэл наад зах нь нэг зуун тэрбум тєгрєгнєєс багагvй тоо гарах аж.
Энэ бол зєвхєн эдийн засгийн шууд хохирол. Хариуцлагагvй тендерийн vйл ажиллагаа мєнгєн дvнгээр илэрхийлэх аргагvй хохирлыг улс, олон нийтэд учруулж байгааг Шандын чиглэлийн болон Лvнгийн авто замын жишээ тодорхой харуулж байна. Шандын авто зам цагтаа баригдсан бол тээвэрлэлтийн болж саатсан олон арван барилгын обьект єдийд ашиглалтанд орж Лvнгийн замын тендер хуулийн дагуу хийгдсэн бол зуу зуун га газар талхлагдаж байгаль орчинд нєхєшгvй хохирол учрахгvй, харах орчин хязгаарлагдсанаас болж хvний алтан амь vрэгдэхгvй байсан нь тодорхой билээ. Худалдан авах ажиллагааны явцад зарцуулсан авлигын дvнг гvйцэтгэгч байгууллага гэрээний явцад чанар муутай ажил vйлчилгээ, бараа бvтээгдхvvн нийлvvлэх замаар нєхдєг тул хэрэглэгч болох татвар тєлєгчид мєнгєє авлигачдад алдаж нэг хохироод, чанаргvй бараа vйлчилгээ авч бас дахин хохироход хvрдэг аж. Чанаргvй авто зам, хэзээ ч нурж болзошгvй байшин барилга, аль дивангарын хоцрогдсон оношлогооны аппарат, эвдэрч хэмхрэхдээ амархан ширээ сандал, компьютер, байгаль орчинд хортой нєлєєтэй дулааны станц энэ бvхэн бол авлигад идэгдсэн худалдан авах ажиллагааны бодит vр дагавар байгаа юм.

Худалдан авах ажиллагаа буюу тендерийг шударга, ил тод, нээлттэй явуулж чадах юм бол дээрх хохирлоос урьдчилан сэргийлэхээр барахгvй нийт зарцуулагдаж байгаа мєнгєнєєс 55.7 тэрбум тєгрєгийг жил бvр хэмнэж чадна гэдгийг Сангийн яамны худалдан авах ажиллагааны бодлого, зохицуулалтын газраас тооцож гаргасан байдаг. Хэмнэлтийн зарчмаар ажиллаж хуруу хумсаа хуйхалж байж 2.5 тэрбум тєгрєг хэмнэхийг хичээж байгаа одоогийн Засгийн газарт энэ мєнгє илvvдэхгvй нь мэдээж. Vvний тулд худалдан авах ажиллагааны эрх зvйн орчныг шалдаа буухад хvргэсэн 2007 оны дээрх нэмэлт єєрчлєлтийг хvчингvй бологохоос гадна холбогдох тєрийн байгууллагын тогтолцоог боловсронгуй болгох шаардлагатай байгаа юм. Худалдан авах ажиллагааг боловсронгуй болгож, шударга, ил тод, хэмнэлттэй, тэгш єрсєлдєєнийг хєхиvлэн дэмжиж чадах тогтолцоог тєлєвшvvлэхэд єнєєгийн институцчилэгдсэн байдал тохирохгvй болохыг судалгааны дvн харуулж байна. Єєрєєр хэлбэл, Сангийн яамны Худалдан авах ажиллагааны бодлого, зохицуулалтын газар гэсэн статус, арав хvрэхгvй ажилтантайгаар дээрх зорилтыг хэрэгжvvлэх чадваргvй гэдэг нь харагддаг. Єнєєдєр Монгол Улсад тєрийн хєрєнгєєр бараа ажил, vйлчилгээ худалдан авах ажиллагаа эрхлэх эрх бvхий 5000 гаруй субъект байдаг бєгєєд жилдээ 100.00 мянган худалдан авах ажиллагаа хийгдэж байгаа гэсэн судалгааны дvнд тулгуурлан тооцвол худалдан авах бодлого, зохицуулалтын нэг ажилтан єдєрт 55 орчим худалдан авах ажиллагааг хянах шаардлагатай болж байгаа юм.

Томоохон тендерийг тvvвэрлэн vзнэ гэж тооцсон тохиолдолд ч дээрх ачаалал багагvй хэвээр л vлдэж байгаа нь даахгvй нохой булууны яс хураана гэдгийн vлгэр болж байна. Тэгэхээр наад зах нь эл газрыг Засгийн газрын агентлагийн хэмжээнд аваачиж байж vр єгєєжтэй, хэмнэлттэй, шударга тендерийг явуулахыг шаардаж болно. Гэхдээ энэ бол худалдан авах ажиллагааг нэг гарт тєвлєрvvлнэ гэсэн vг огтхон биш бєгєєд харин тендерт тавих хяналтыг сайжруулж, мэргэжилтнvvдийн ур чадварыг дээшлvvлэх, бодлогыг оновчтой боловсруулах vvднээс хийх хэрэгтэй юм. МАХН, АН-ын хооронд энэ оны есдvгээр сарын 12 ний єдєр байгуулсан хамтын ажиллагааны гэрээнд худалдан авах тогтолцоог шинэчлэх, єєрчлєх гэсэн заалт орсон хийгээд Засгийн газар нь 2008-2012 онуудад баримтлах vйл ажиллагааны хєтєлбєртєє дэвшvvлсэн найман тэргvvлэх чиглэл, зорилтын нэгээр "Авлига, хvнд суртлаас ангид, хариуцлагатай улс тєрийн ардчилсан тогтолцоог хєгжvvлэх" явдал гэж дэвшvvлсэн єнєєдрийн нєхцєл байдалд авлигыг бууруулахын тулд тендерээ цэгцлэх талаар эрх баригчид шийдвэртэй бодлого хэрэгжvvлэх биз ээ гэсэн найдлага, горьдлогын єнгєн дээр цэглэе. Read More......

Албан бичиг боловсруулах гэдэг нь аливаа албан байгуулага, харилцагч талуудын хооронд явуулсан баримт бичгийг нэгдсэн загварт оруулж заасан стандартын дагуу хөтөлж явуулах, нягтлан боловсруулах, төлөвлөх үйл ажиллагааг хэлнэ. Албан бичиг, баримтыг боловсруулж, албан хэрэг хөтөлж явуулахын тулд түүнд тавигдах шаардлагууд байдаг.
Албан бичиг боловсруулах гэдэг нь аливаа албан байгуулага, харилцагч талуудын хооронд явуулсан баримт бичгийг нэгдсэн загварт оруулж заасан стандартын дагуу хөтөлж явуулах, нягтлан боловсруулах, төлөвлөх үйл ажиллагааг хэлнэ. Албан бичиг, баримтыг боловсруулж, албан хэрэг хөтөлж явуулахын тулд түүнд тавигдах шаардлагууд байдаг.
Үүнд:
1. Баримт бичгийн стандартын тухай ойлголт
2. Баримт бичгийн бүрдэл
3. Бүрдлүүдийн хэвлэмэл хуудсанд байрлуулах, түүнд тавигдах аардлага
4. Албан бичгийн найруулагын үүрэг зэргийг анхаарах

1. Баримт бичгийн стандартын тухай ойлголт

Стандартыг норматив техникийн баримт бичгийн хувьд стандартчиллын объектын хэм хэмжээ, дүрэм горим, шаардлагын цогцолбор болгон тогтоож, эрх бүхий байгууллага баталдаг. Стандарт нь баримт бичгийн хувьд удирдлагын үйл ажиллагааг заавал баримтжуулах, баримт бичгийн мэдээлэл, тоо бүртгэлийн санд оруулах, шийдвэрлэсэн баримт бичгийг ангилж төрөлжүүлэх, хэрэг болгон бүрдүүлж байх тухай шаардлагыг хангасан байх ёстой. Баримт бичгийг ижилтгэсэн системд оруулах, стандарт гаргаж мөрдүүлэх явдал нь хэд хэдэн хүчин зүйлүүдийн шаардлагаас бий болдог.
Үүнд:
- Баримт бичгийг хуулийн хүчинтэй байлгах
- Баримт бичигт нэгдсэн шаардлага тогтоож мөрдүүлэх
- Баримт бичгүүдийг эмх цэгцтэй байлгах
- Тодорхой нэг системд хамаарах баримт бичгүүдийг нэгдсэн нэг загварт оруулах
- Баримт бичгийг компьютерийн буюу цахим тооцооллуурын тусламжтайгаар зөв боловсруулах, мэдээллийг хадгалах зэрэг боломжийг бүрдүүлэх
- Удирдлага, албан байгууллага, хувь хүмүүсийн хоорондын үйл ажиллагааг хөнгөн шуурхай гүйцэтгэж явуулах
- Баримт бичгийг хуурамчаар үйлдэж, ашиглахаас сэргийлэх
- Албан бичиг, баримтыг зохиож, хөтлөх бүх нийтийн соёлыг хэвшүүлэх зэрэг болно.

Манай улс 2002 онд боловсруулсан стандартын дагуу баримт бичгийг боловсруулдаг. Энэ стандарт нь гурван үндсэн бүтэцтэй.
1. Баримт бичгийн нэр төрөл, тодорхойлолт MNS 5140:2002
2. Баримт бичгийн бүрдлүүд, тэдгээрт тавигдах шаардлага MNS 5141:2002
3. Баримт бичгийн хэвлэмэл хуудас тэдгээрт бүрлүүдийг байрлуулахад тавигдах шаардлага MNS 5142:2002

2. Баримт бичгийн бүрдэл

Дээр дурьдсан баримт бичгийн нэр төрлүүдийг үнэн зөв ялгаж тогтсон стандартын дагуу бичиж найруулах буюу тэдгээрт агуулагдаж буй бүрдлүүдийг анхаарах хэрэгтэй. 2002 онд батлагдсан Монгол улсын “Баримт бичиг” стандартын 2-р хэсэгт зааснаар “Бүрдэл” гэдэг нь баримт бичиг зохиож бүрдүүлэх, тэдгээрийг хуулийн хүчинтэй болгоход зайлшгүй шаардлагатай, хууль тогтоомж, стандартаар тогтоосон мэдээллийн элемент юм. Баримт бичгийн бүрдэлд дараах зүйлс хамаарна.
Бүрдэл
1. Төрийн сүлд, соёмбо нь улсын тусгаар тогтнолыг эрхэмлэн дээдлэж үзэх албан ёсны тэмдэг бөгөөд мөнгөн тэмдэгт, улсын далбаа, албан бичиг зэрэгт байна. Баримт бичгийн хэвлэмэл хуудсанд дүрслэхдээ “Төрийн бэлгэ тэмдгийн тухай” Монгол улсын хууль, “Тамга тэмдэг, баталгааны тэмдэг, хэвлэмэл хуудас хийлгэх, хэрэглэх тухай” Засгийн газрын 2001 оны 41-р тогтоолын зааврыг баримтлан дүрсэлнэ. Төрийн сүлд, соёмбыг захирамжлалын баримт бичгийн хэвлэмэл хуудсанд төвийн байрлалаар, албан бичгийн хэвлэмэл хуудсанд, байгууллагын нэрийн дээр голлууж төвийн болон хажуугийн байрлалаар MNS 5142:2002 стандартад заасны дагуу хэвлэнэ.
2. Бэлгэдэл ба барааны тэмдэг нь аливаа аж ахуйн нэгж, байгууллагын зөвхөн өөрийн салбарт нийцүүлэн зохиосон бэлгэдлийн чанартай таних тэмдэг юм. Хэвлэмэл хуудсанд бэлгэдэл ба барааны тэмдгийг байрлуулахдаа байгууллагын нэрийн дээр голлууж, “Барааны тэмдэг, аж ахуйн нэгжийн нэрийн тухай” Монгол улсын хуульд заасны дагуу байрлуулна. Бэлгэдэл ба барааны тэмдгийг төрийн сүлд, соёмбо дүрсэлсэн хэвлэмэл хуудсанд давхар хэрэглэхгүй бөгөөд MNS5142:2002-т заасны дагуу хэвлэнэ.
3. Байгууллагын нэр аливаа албан газарт оноож өгсөн нэр. Баримт бичгийн хэвлэмэл хуудсанд байгууллагын нэрийг төвийн байрлалаар голлууж бичнэ.
4. Баримт бичгийн нэр тухайн баримт бичгийн онцлогт тохируулан оноож өгсөн нэр. Баримт бичгийн нэрийг хэвлэмэл хуудсанд том үсгээр бичнэ. Захирамжлалын баримт бичгийн нэрийг төвийн байрлалаар, сүлд соёмбоны дор бичнэ Зохион байгуулалтын баримт бичгийн нэрийг төвийн байрлалаар голлууж бичнэ. Албан бичигт баримт бичгийн нэрийг заахгүй.
5. Байгууллагын хаяг аливаа албан байгууллагын оршин буй газрын нэр, шуудангийн индекс, байрлаж байгаа байшин( гудамж, талбай), харилцах утасны дугаар( факсны дугаар, веб хуудасны хаяг) зэргийг хэлнэ. Албан бичгийн хэвлэмэл хуудсанд төр захиргааны байгууллага, хуулийн этгээдийн хаягийг бичнэ.
6. Улсын бүртгэлийн дугаар тухайн байгууллагыг улсын бүртгэлд албан ёсоор бүртгэж олгосон дугаарыг хэлнэ. Хэвлэмэл хуудсны байгууллагын хаяг бүрдлийн дотор “УБД” гэсэн товчилсон үгээр бичиж, ард нь дугаарыг нь тавина.
7. Огноо нь баримт бичгийг зохиож үйлдсэн, хэлэлцэж баталсан ямар нэгэн албан тушаалтан гарын үсэг зурсан он, сар, өдөр. Огноог хэвлэмэл хуудсанд байрлуулахдаа, захирамжлалын баримт бичигт араб тоо хэрэглэнэ. Албан бичгийн хэвлэмэл хуудсанд он, сар, өдөр гэсэн дарааллаар, цэгээр зааглан, араб тоогоор бичнэ. Хэрвээ гадаад хэлээр бичих бол өдөр, сар, он гэсэн дарааллаар бичнэ.
8. Баримт бичгийн бүртгэлийн дугаар зохион байгуулалтын нэгжийн индекс, бүртгэлийн дугаарыг хэлнэ. Захирамжлалын баримт бичгийн хэвлэмэл хуудсанд дугаар гэсэн үгийн дараа, албан бичгийн хэвлэмэл хуудсанд № гэсэн тэмдгийн дараа гараар бичнэ.
9. Баримт бичиг үйлдсэн газрын нэр тухайн байгууллагын нэр ба хаягаар баримт бичиг хаана үйлдсэнийг тодорхойлох боломжгүй бол дээрх бүрдлийг хэрэглэнэ. Бичихдээ засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгжийн нэрийг баримтлана.
10. Хариутай бичгийн огноо, дугаарын тэмдэглэл нь зөвхөн хариу шаардсан албан бичигт хамаарна. Хариу өгөх албан бичгийн огноо, дугаарыг хэвлэмэл хуудсанд араб тоогоор, гараар бичнэ.
11. Баримт бичгийн нууцлалын талаарх тэмдэглэл. Хэрвээ төрийн нууцад хамаарах бол эхний хуудсаны баруун дээд өнцөгт тусгай тэмдгээр, байгууллагын нууцад хамаарах бол “гарт нь, нууц, албан ажлын хэрэгцээнд ” гэсэн үсгийг хэрэглэн, эхний хуудасны баруун дээд өнцөгт бичнэ.
12. Харилцагч, харилцагч байгууллагын нэр, хаяг албан бичгийг харилцагч, харилцагч байгууллагууд болон тодорхой албан тушаалтанд хаяглаж явуулна. Хэрвээ албан бичгийг байгууллагын даргад хаяглаж байгаа бол, байгууллагын нэрийг албан тушаалтны нэртэй хамтатгаж бичнэ. Баримт бичгийг хоёроос дээш байгууллагад илгээх бол явуулах бичиг бүрт зөвхөн тухайн харилцагчийн нэр, хаягийг бичнэ.
13. Удирдлагын заалт Тухайн дээд албан тушаалтнаас гүйцэтгэгчид үүрэг болгосон албан даалгавар. Удирдлагын заалтыг аливаа албан бичигт харилцгчийн нэр хаягийн дор гараар бичнэ. Энэ нь өгч буй үүргийн утга, гүйцэтгэх ажилтны нэр, гүйцэтгэх хугацаа, гарын үсэг, ажилтны нэр, гүйцэтгэх хугацаа, гарын үсэг, огноо гэсэн бүрдэлтэй байна.
14. Тэргүү тухайн баримт бичгийн үндсэн агууллгыг илэрхийлсэн гарчиг. Тэргүү буюу гарчгийг нэг өгүүлбэрт багтаан үеэр таслахгүй бичнэ. Мөн голлуулан байрлуулж бүртгэлийн дугаарын дор бичнэ. Гадаадад явуулах албан бичигт тэргүү бичдэггүй.
15. Бичвэр тухайн баримт бичгийн үндсэн агуулгыг хэлнэ. Энэ нь уг баримт бичгийг зохион бүрдүүлсэн зорилго, үндэслэл, шалтгаан ба санал дүгнэлт, шийдвэр хүсэлт, зөвлөмж гэсэн хоёр хэсгээс бүрдэнэ. Бичвэрийг шаардлагатай үед бүлэг, дэд бүлэг, зүйл, дэд зүйлд хувааж тоо буюу үсгээр дугаарлаж болно. Бүлэг, дэд бүлэг нь гарчигтай байж болно. Гадаадад явуулах баримт бичиг, факс, телекс, цахим шуудан, телетайпын мэдээний бичвэрийг хуудасны зүүн захаас шууд эхлэн бичдэг.
16. Хавсралттай тухай тэмдэглэл тухайн баримт бичигт тодруулга болгож хавсаргасан тэмдэглэл. Үүнийг баримт бичгийн бичвэрийн төгсгөлд мөрийн эхнээс бичнэ. Хэрэв тухайн баримт бичиг хэд хэдэн хавсралттай бол энэ тухай тэмдэглэлд түүний нэр, огноо, дугаарыг зааж эхний хуудасны баруун дээд хэсэгт бичнэ.
17. Бичгийн хувийг илгээсэн тухай тэмдэглэл энэхүү тэмдэглэлийг өөр байгууллагад явуулсан бол бичвэрийн эцэст тэмдэглэнэ.
18. Гарын үсэг нь тухайн баримт бичгийг үйлдсэн этгээдийн баталж зурсан нэрийн товч хэлбэр. Гарын үсэг нь албан тушаалын нэр, гарын үсэг, гарын үсгийн тайлал зэргээс бүрдэнэ.Албан бичигт байгууллагын дарга, орлогч, зохион байгуулалтын нэгжийн дарга гарын үсэг зурна. Хэд хэдэн албан тушаалтан гарын үсэг зурах тохиолдолд албан тушаалын дарааллын харгалзана.Гадаадын байгууллагатай харилцах албан бичигт гарын үсэг, гарын үсгийн тайлал, албан тушаалын нэр гэсэн дарааллаар бичнэ.
19. Тамга, тэмдэг нь засаг төрийн захирах байгууллагын албан бичиг хэрэгт дардаг засаглах эрхийн баталгаа болох оноосон нэртэй сүлд бүхий тэмдэг. Тамга тэмдгйиг тухайн баримт бичгийг хуулийн хүчинтэй, жинхэнэ эх болохыг баталгаажуулах хэрэгтэй.
20. Баталсан тэмдэглэл нь тодорхой албан тушаалтан хянан нягталж баталсан бол “БАТЛАВ” гэсэн тэмдэглэл хийнэ. Баталсан тэмдэглэлийг байгууллагын нэр болон албан тушаалын нэрийн дээд талд голлуулж эхний хуудасны баруун дээд хэсэгт том үсгээр бичдэг. Баталсан болон зөвшөөрсөн тухай тэмдэглэлийг тухайн баримт бичигт зэрэг хэрэглэсэн тохиолдолд “БАТЛАВ” бүрдлийг зүүн дээд хэсэгт байрлуулна.
21. Зөвшөөрсөн тэмдэглэл нь тодорхой албан тушаалтан хянан нягталж зөвшөөрсөн бол “ЗӨВШӨӨРӨВ” гэсэн тэмдэглэл хийнэ. Зөвшөөрсөн тэмдэглэлийг байгууллагын нэр болон албан тушаалтны нэрийн дээд талд голлуулж эхний хуудасны баруун дээд хэсэгт том үсгээр бичнэ.
22. Санал өгсөн тухай тэмдэглэл нь санал өгч буй хүний албан тушаал, нэр, гарын үсэг, огноо гэсэн бүрдэлтэй байна. Үүнийг тусгай хуудсанд, эсвэл баримт бичгийн ар талд буюу албан бичгийн үлдэж буй хувь дээр бичнэ.
23. Хуулбар үнэн болох тухай тэмдэглэл тухайн баримт бичгийн хуулбар хувь үнэн болохыг баталгаажуулсан тэмдэглэл бөгөөд “ХУУЛБАР ҮНЭН” гэсэн тэмдэглэл, албан тушаалтны нэр, гарын үсэг, гарын үсгийн тайлал, огноо, тэмдэг зэргээс бүрдэнэ.
24. Баримт бичиг боловсруулалтын тухай тэмдэглэл тухайн баримт бичгийг хэрхэн боловсруулсан талаар бичсэн тэмдэглэл. Энэ нь баримт бичгийг боловсруулсан, хянасан ажилтны нэр, гарын үсэг, хувийн тоо зэргээс бүрдэнэ. Уг тэмдэглэгээг хуудасны зүүн талд бичнэ.
25. Шийдвэрлэсэн баримт бичгийг хөтлөх хэрэгт хадгалсан тухай тэмдэглэл тухайн байгууллага уг баримт бичгийг шийдвэрлэж, эцсийн дүгнэлтийг гаргасны дараа хөтлөх хэрэгт шилжүүлж энэ тухай зохих тэмдэглэл үйлдэнэ. Үүнд хариуцсан ажилтан, эсвэл зохион байгуулалтын нэгжийн дарга гарын үсэг зурж огноог бичнэ. Тэмдэглээг хуудасны зүүн доод талд бичнэ.
26. Баримт бичгийг байгууллагад хүлээн авсан бол зохих тэмдэглэгээг хийнэ. Энэхүү бүртгэлийн тэмдэгт бүртгэлийн дэс дугаар, хүлээн авсан он сар, өдөр, гарын үсэг зэрэг байна. Үүнийгэхний хуудасны ар талын зүүн доод талд тэмдэглэнэ.
27. Санамжид байгаа мэдээллийг эрж хайх тэмдэглэл тухайн мэдээллийг хялбархан хайж олохын тулд түүнд зориулж хадгалсан файлын нэр. Үүнийг эхний хуудасны баруун доод хэсэгт бичнэ.

Баримт бичгийн хэвлэмэл хуудсанд 01, 02, 03, 04, 05, 06, 07, 08, 09, 10- дугаар бүрдлүүдийг ашиглана. Баримт бичгийг зохиож бүрдүүлэхэд 07, 08, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27-дугаар бүрдлүүдийг ашиглана.

3. Баримт бичгийн бүрдлүүдийг хэвлэмэл хуудсанд байрлуулах, түүнд тавигдсан шаардлага

Албан бичгийг боловсруулахад зайлшгүй мөрдөгдөх нэг зүйл бол баримт бичгийн бүрдлийг хэвлэмэл хуудсанд зөв байрлуулах явдал юм.
1. Хэвлэмэл хуудас гэдэг нь тухайн албан байгууллагын ажлын онцлогт тохируулан улсын стандарт, тусгай зааврын дагуу үйлдэж урьдчилан боловсруулж бэлтгэсэн хуудас юм. Хэвлэмэл хуудасны үлгэрчилсэн загварыг Монгол улсын стандартад заасны дагуу үйлдэнэ.
2. Баримт бичгийн бүрдлүүдийг байрлуулахдаа Монгол улсын стандартад заасны дагуу дараах хоёр загвараар байрлуулна.
3. Төрийн сүлд соёмбыг хэвлэмэл хуудсанд дүрслэхдээ МУ-ын үндсэн хуульд хавсаргасан эх загварт заасан сүлд ба соёмбоны хэмжээг чанд баримтлана. Төрийн сүлд ба соёмбо бүхий хэвлэмэл хуудсанд бэлэгдэл ба барааны тэмдгийг дүрсэлэхгүй.
4. Баримт бичгийг сайн чанарын цагаан өнгийн 80-90г/м2 нягтшилтай бичгийн цаасан дээр (MNS 1103-89 стандартын дагуу А3 (297:420 мм), А4 (210:297мм), A5 (148:210 мм) хэмжээтэй) үйлдэнэ.
5. Албан бичгийн хэвлэмэл хуудсанд байгууллагын, албан тушаалтны гэсэн хоёр төрөл байх бөгөөд байгууллагын хэвлэмэл хуудсыг байгууллага, зохион байгуулалтын нэгжийн албан бичигт, харин албан тушаалтны хэвлэмэл хуудсыг зөвхөн эрх бүхий албан тушаалтны албан бичигт хэрэглэнэ.
6. Албан бичгийн хэвлэмэл хуудсанд 01, 02, 03, 05, 06, 07, 08, 09, 10-р бүрдлүүийг, удирдлагын тодорхой нэр төрлийн баримт бичгийн хэвлэмэл хуудас нь үндсэн 01, 04, 07, 08, 09- р бүрдлүүдийг, харин захирамжлалын баримт бичгийн хэвлэмэл хуудас нь 01, 03, 04, 07, 08, 09-р бүрдлүүдийг агуулсан байна.
7. Баримт бичгийн хэвлэмэл хуудсанд 01-р бүрдлийг 03, 04-р бүрдлүүдийн дээд талд голлуулан байрлуулна.
8. Гадаадад явуулах албан бичгийн хэвлэмэл хуудсанд 03-р бүрдлийг англи хэлээр, эсвэл НҮБ-ын албан ёсны аль нэг хэлээр бичих бөгөөд 05, 09-р бүрдлийг латин галигаар галиглаж тавина.

4. Албан бичгийн найруулгын үүрэг


Албан бичиг баримтыг боловсруулахад найруулгын үүрэг чухал ач холбогдолтой. Тиймээс ч албан бичгийн найруулгын үүрэг нь монгол хэлний найруулгазүйн шинжлэх ухааны ерөнхий зарчимтай үндсэндээ тохирдог. Албан бичгийн үйлдэхдээ тогтсон үг хэллэгийг зайлшгүй баримтлаж төрийн албан ёсны хэлийг хэрэглэнэ. Албан бичиг нь найруулгын хувьд ямар нэгэн алдаа мадаггүй, товч тодорхой, ойлгомжтой, энгийн, өгүүлж буй зүйл нь утга төгөлдөр, албаны үг хэллэгийг хэрэглэсэн байх бөгөөд тогтсон стандартын дагуу бичнэ. Read More......

Бидний сэтгэл зүйд нас нөлөөлдөг үү? Нас бидний сэтгэл зүйд нөлөөлдөг үү? гэсэн асуулттай цаг хугацаа улиран одох тусам хүмүүс илүү их тулгардаг. Сэтгэл судлаачдын үзэж байгаагаар нас хүний сэтгэл зүйд нөлөө үзүүлдэг. Хүний насыг хэд хэдэн үечлэлүүдэд ангилахын зэрэгцээ нэг насны үечлэлээс нөгөөд шилжихэд сэтгэл зүй, физиологийн хувьд тухайн хүнд тодорхой өөрчлөлтүүд гардаг.
Бидний мэдэхээр 40 гарсан эр, 4 дарсан ат гэдэг. Монголчууд 40 гарч амьдрал эхэллээ, тэгширлээ гэж бэлэгдэн ярьдаг. Дунд насны “шилжилтийн үе” хэмээн нэрийддэг. Дунд нас эмэгтэй, эмэгтэй хүмүүст нөлөөлөх нөлөөллийн хувьд ижил байдаг ч эмэгтэйчүүд үүнийг илүү мэдрэгээр тусгаж авдаг. Ийм ч учраас дунд буюу 40-өөс дээш насны эмэгтэйчүүдийн сэтгэл зүйн онцлог, тэдний нийгмийн болон бусадтай харилцах харилцаа, тулгардаг асуудлын талаар хөндөхийг оролдлоо.
Энэ насны эмэгтэйчүүдэд бие махбодийн онцлогийг дагалдан сэтгэл санаанд мэдэгдэхүйц өөрчлөлтүүд гардаг. Ялангуяа,
- гэнэт сэтгэлээр унах,
- сэтгэлийн хөдөлгөөн ихтэй болох,
- өнгөрсөн амьдралдаа харамсах
- ирээдүйдээ итгэл багатай болж хувирах
- хэт хөөрөх, баярлах, гуних,
- эмэгтэй хүний сайн чанаруудаа гээсэн мэт сэтгэгдэл төрөх,
- хүүхэд төрүүлэхгүй болсон хэмээн уйтгарлах,
- ганцаардах, бусадтай харилцаж чадахаа больсон мэт санагдах өөрөөр хэлбэл: нийгмээс тусгаарлагдсан мэт өөрийгөө төсөөлөх зэрэг түр зуурын шинж илэрдэг.

Мөн энэ үед гэр бүлийн асуудлыг гардан шийдэх, үр хүүхдээ нийгмийн амьдралд бэлтгэх, нөхрийнхөө ажил албан тушаал дэвших, амжилт гаргахад нь туслах үүрэгтэй хэмээн боддог.
Өндөр настай болсон аав, ээждээ санаа тавьж, асрахын зэрэгцээ насанд хүрч, нийгмийн амьдралд идэвхитэй байр суурь эзэлж байгаа өөрийн хүүхдүүдээ анхаарал халамжаа нэгэн зэрэг үзүүлэх, зөв чиглүүлэх гээд тэдэнд маш их үүрэг хариуцлага оногддог. Үүндээ тэд зарим талаар сэтгэл дундуур байх нь элбэг тохиолддог. Гэр бүлийн амьдралын нэгэн хэвийн эсвэл тогтворгүй байдалтай байх явдал ажиглагддаг. Гэхдээ бүх эмэгтэйчүүдэд ийм явдал тохиолдоггүй гэдгийг хэлэх нь зүйтэй. Ийм байдалтай нь холбоотойгоор “шувууны хоосон үүр” хэмээх хам шинжийн эмгэг илэрдэг. Энэ нь үр хүүхдүүд нь өсөж том болоод өрх тусгаарлахад гэр орон нь хоосон оргих мэт сэтгэгдэл төрдөг төдийгүй зарим нь сэтгэл санаагаар унаж гутралд ордог байна. Энэ байдалд хүрэхэд дараах шалтгаанууд нөлөөлж болно.
- Амьдралын орчин, хэв маяг, хот болон хөдөө амьдардаг эсэх,
- Нийгэмд эзлэх байр суурь, хариуцлага,
- Гэр бүлийн байдал /амьдрал/,
- Нийгмийн орчин буюу ажил, мэргэжил, ажлын байрны стресс,
- Сэтгэл зүйн байдал, дарамт, түгшүүр,
- Бие бялдарын онцлог,
- сэтгэлийн хөдөлгөөний илэрхийлэл,
- Гэр бүл, ажил, ойр дотныхон, найз нөхдийн харилцаа,
- Цэвэршилт,
- Өөрийн үнэлэлтийн бодит байдлууд их хэмжээгээр нөлөөлдөг.
Амьдралын орчин, хэв маяг, хот болон хөдөө амьдардаг эсэх
Хот болон орон нутгийн соёлын ялгаа улам бүр ихсэж байгаа энэ үед нийгмийн хөгжлөө дагаад хөдөөгөөс хотыг зорих гэр бүл, хүмүүсийн тоо ихсэж байна. Ялангуяа хөдөөгөөс хотод шилжин суурьшиж байгаа энэ насны эмэгтэйчүүд амьдралын орчин нь өөрчлөгдөж, түүнд дасан зохицоход нэлээд бэрхшээлтэй учирдаг. Энэ үйл явц нь хувь хүний сэтгэл зүйд болон нийгмийн сэтгэл зүйд олон арван өөрчлөлтүүдийг авчирдаг. Энэ байдал хувь хүн болгонд хүвийн сэтгэл зүйн онцлогоос хамаараад янз бүрээр нөлөөлдөг. Энэхүү амьдралын орчин, хэв, маягаас хамаараад сэтгэл зүйд эерэг, сөрөг хэрхэн нөлөөлөх нь эмэгтэйчүүдийн өөрсдийн сэтгэл санааны байдлаа өөдрөг байлгаж, өмнөө зорилготой, үзэл бодол болон өөрийн санаа сэтгэлээ барихаас гадна өөрийн сэтгэлийн мэдрэмж, сэтгэл догдлолоо тогтвортой түвшинд байлгахаас их зүйл хамаарна.
Нийгэмд эзлэх байр суурь, хариуцлага
Нийгэмд эзлэх байр суурь нь өөрийнх нь хувьд бахархал хүндлэл болсон байхад зарим эмэгтэйчүүдийн хувьд өөр байдаг. Алдсан цаг хугацаа, боломжоо нөхөх гэж маш их эрч хүч, шаргуу байдал гаргах тохиолдол ч энэ насныханд нэлээдгүй тохиолддог. Мөн практикаас харахад нийгэмд эзлэх байр суурь, хариуцлага нь өндөрсөж, санхүүгийн асуудлаа бие даан шийдэх хэмжээнд очсон байдаг ч сэтгэл санааны хувьд бусдаас илүүтэйгээр хайр халамжийг хүсч сэтгэлийн дэмжлэг, ойлголцол гэх мэт сэтгэл зүйн маш олон хэрэгцээнүүд энэ насанд нууцлагпдмал байх нь элбэг байдаг. Ялангүяа эсрэг хүйстнээсээ илүү их хайр халамжийг хүсч байдаг. Энэ нөхцөл байдал нь нийгэмд эзлэх байр суурь тогтвортой байх боломжийг харуулж байна.
Гэр бүлийн байдал /амьдрал/
Энэ насны эмэгтэйүүдийн хувьд гэр бүлийн амьдрал хамгийн үнэ цэнэтэй зүйл байдаг. Ялангуяа үр хүүхэд, эр нөхөртэйгээ хамтран босгосон амьдрал маш их үнэ цэнэтэй байдгаас эр нөхрийн хайр халамж дунд насны эмэгтэйчүүдэд юу юунаас илүү чухал байдаг. Мөн энэ насанд хүүхдүүдийн амьдалын олон арван сонголтууд эцэг, эхчүүдийн сэтгэл санааг тогтворгүй болгох тохиолдол бий Read More......

Өнөөдөр 2008 оны 12-р сарын 01-ний өдөр Мэдээллийн Технологийн Үндэсний Паркаас санаачлан тус паркын байранд буюу паркаас 50метрийн радиуст Утасгүй интернэтийн үйлчилгээг ард иргэдэд үнэ төлбөргүйгээр үзүүлэхээр тоног төхөөрөмжийг суурилуулж олон нийтэд зарлаж байна.

Оюутан сурагч, хүүхэд залуучууд, ямар ч хэрэглэгч тус Мэдээллийн Технологийн Үндэсний Парк дээр өөрийн зөөврийн компьютерээ авч ирэн утасгүй интернэтийг чөлөөтэй ашиглах боломжийг бүрдүүлсэн.

Энэхүү интернэтэд Wi-Fi 802.11b, 802.11g стандартын тоног төхөөрөмжийг суурилуулсан бөгөөд хэрэглэгчид зөөврийн компьютер, эсвэл PCMCIA карт ашиглан холбогдоход л хангалттай.

Энэхүү үйлчилгээг авахдаа өөрийн компьютерийн Windows-ийн taskbar-т байгаа утасгvй интернэтийн icon цонх дээр хулганыхаа баруун товчийг дарж “view wireless networks” гэсэн сонголтыг хийнэ. Ингэснээр рор-uр menu танд боломжтой утасгvй сvлжээг харуулах бөгөөд тvvнийг сонгон сүлжээнд ажиллаж болно. Утасгvй интернэтийн сvлжээнд холбогдож буй хэрэглэгчид энэ vйлчилгээг vнэ төлбөргvй авах боломжтой юм.

Тус Паркад суурилуулж байгаа утасгүй интернет нь ард иргэдэд чиглэсэн хийхээр төлөвлөж байгаа нилээд ажлуудын зөвхөн эхлэл юм.

Цаашид бид оюутан сурагчид, хүүхэд залуучуудад зориулж мэдээллийн технологийн ололт амжилтыг ойлгуулан таниулах, иргэдийн цахим боловсролыг сайжруулах талаар шат дараатай ажлуудыг хийж хэрэгжүүлэх юм. Read More......